Werken in Berlijn • Zo kom je aan een baan!

Als je besluit naar Berlijn te komen om te werken, is het handig dat je van te voren ongeveer weet waar je aan begint. Werken in Berlijn en Duitsland gaat toch een beetje anders dan in Nederland en er zijn ook een paar culturele verschillen waar je rekening mee moet houden. Op deze pagina kun je een tips vinden om snel aan een baan te komen in Berlijn. Daarnaast vind je hier wat handige sollicitatietips en en natuurlijk een paar linkjes naar dé platforms om werk te vinden in Berlijn.

• Op zoek naar werk in Berlijn
  • Callcenter banen in Berlijn
  • Freelance werk in Berlijn
  • Sollicitatietips voor Nederlanders in Duitsland en Berlijn
  • Een stage zoeken
• Ik heb een baan! En nu?
  • Hè? Een Steuer ID? Wat is het verschil met een gewoon Steuernummer?
  • Ik heb geen Steuer ID ontvangen!
  • Let op: Kirchensteuer!
  • Moet ik belastingaangifte doen?
• Over je zorgverzekering
  • Hoe kies je de juiste zorgverzekering?
  • Het beroemde briefje: Arbeitsunfähigkeitsbescheinigung
• Help, ik ben mijn baan kwijt en werkloos! Wat nu?
  • Het verschil tussen Arbeitslos en Arbeitssuchend
  • Jobcenter of Arbeitsamt?
• Werken als freelancer of zelfstandig ondernemer in Berlijn

Op zoek naar werk in Berlijn:

Als je een vaste baan zoekt in Berlijn, omdat je hier voor langere tijd wil wonen en werken, is het aan te raden om zo vroeg mogelijk te beginnen met zoeken. Solliciteren en dat hele proces eromheen duurt hier namelijk ietsje langer dan in Nederland, waardoor het tricky is om hier op de bonnefooi te gaan wonen en niet te weten hoe snel je een passende baan kunt hebben. Het kan – in het slechtste geval – zomaar maanden duren!
Voor Nederlanders zijn er heel veel verschillende banen te vinden in Berlijn, waaronder heel veel bij start-ups en andere jonge bedrijven. Het grootste aandeel daarvan ligt in de marketing en servicegericht werk, jobs waar kennis van de Nederlandse taal voor nodig is.

Direct je droombaan vinden in Berlijn is niet zo eenvoudig als het lijkt. Zoals ik al zei, zijn de sollicitatieprocedures wat langdradiger en uitgebreider, dan we in Nederland gewend zijn. Cv’s mogen ook wat uitgebreider, liefst in het Duits (en anders Engels) en reken er maar op dat je tijdens je sollicitatiegesprek ook over je opleiding spreekt, ongeacht hoeveel jaren werkervaring je inmiddels al hebt opgedaan. Hou er ook rekening mee dat je misschien dus langer aan het zoeken bent dan verwacht, en eventueel zelfs weer onder aan de ladder moet beginnen, zowel qua carrièreniveau, als qua salaris. Dat overkomt erg veel mensen in Berlijn, en het is niets om je voor te schamen.

Werken in Berlijn: zo kun je snel een (tijdelijke) baan vinden
Moet de huur worden betaald? Ben je door je spaargeld heen? Of wil je graag parttime werken, maar maakt ’t werk inhoudelijk niet zoveel uit? Kijk dan eens bij onderstaande bedrijven. Zij zoeken continue mensen voor hun service-afdeling voor de Nederlandse markt.

• Vistaprint, customer care Nederland & België
• Zalando, customer care Nederland & België

Naast Vistaprint zijn er nog talloze andere bedrijven waar je in het callcenter aan de slag kunt. Over het algemeen betalen deze baantjes niet slecht, wel is het redelijk eentonig werk. Veel bedrijven bieden inmiddels ook parttime banen aan, waardoor je een callcenter job ook met iets anders kunt combineren.

Freelance werk in Berlijn

Fietsgids bij Berlin on Bike

Heb je de mogelijkheid om als freelancer te werken of kun je rekeningen schrijven? Bij Berlin on Bike zijn ze altijd op zoek naar goede Nederlandstalige stadsgidsen! Heb je humor, kun je een goed verhaal vertellen en weet je de weg in Berlijn? Lijkt het je leuk om toeristen wegwijs in de stad te maken en mooie verhalen te delen, hou je van flexibel werk, maar ben je ook bereid om juist in de drukke periodes (feestdagen, schoolvakanties, weekenden) voor Berlin on Bike op de fiets te stappen? Dan is fietsgids worden echt iets voor jou!

Een baan als fietsgids in Berlijn is heel goed te combineren met een deeltijd studie of ander freelance werk. Je bepaalt zelf welke touren je fietst en op welke dagen je fietst. Je krijgt per fietstour een prima honorarium betaald en wordt ondersteund door een enthousiast service- en kantoorteam. Je werkt samen met andere gidsen van over de hele wereld en het werk is nooit saai!

Je kunt je tot en met 15 januari 2023 aanmelden als je interesse hebt. Als je profiel goed past, wordt je uitgenodigd op gesprek. Daarna volgt een interne opleiding tot gids, waarna je dan met je eigen groepen op de fiets kunt stappen. Meer weten? Klik hier!

 

Sollicitatietips voor Nederlanders in Duitsland en Berlijn

Tenzij je héél erg veel geluk hebt, is het solliciteren op een baan op jouw werkniveau in Duitsland/Berlijn niet altijd even makkelijk. Procedures zijn hier grondiger en dus vaak langzamer (verschilt natuurlijk wel per bedrijf). Daarnaast is de Duitse werkcultuur anders dan we in Nederland gewend zijn en merk je dit ook in de hele sollicitatieprocedure. Hieronder een paar tips om je een klein beetje op weg te helpen. Overigens zijn onderstaande tips geen garantie voor een baan, je zult natuurlijk zelf moeten bepalen wat het beste past bij het bedrijf waar je wil werken. Maar dat hoef ik je vast niet uit te leggen!

Je curriculum vitae: foto, inhoud, enz:

• Een Duitse Lebenslauf (ja ja, zo heet een cv hier) is over het algemeen wat uitgebreider dan in Nederland. De alles-moet-op-1-A4-passen-regel geldt hier niet persé. Dat wil niet zeggen dat een one-page cv niet op prijs gesteld wordt maar je mag gerust wat meer informatie toevoegen. Denk hierbij aan goede en duidelijke uitleg over je werkzaamheden en verantwoordelijkheden en voeg gerust extra informatie over een bepaald (relevant) project toe, dat wordt vaak gewaardeerd.
• In Duitsland hoort er nog steeds een foto op je cv. Let daarbij sowieso op dat je foto een zakelijk (genoeg) plaatje is, zeker geen vakantiefoto ofzoiets! Een foto op een Duits cv is strak en zakelijk en lijkt bijna op een pasfoto. Veel mensen dragen op hun sollicitatiefoto een pak of een colbert en laten hun sollicitatiefoto zelfs bij een fotograaf maken. Nu gaat mij dit persoonlijk wat te ver maar ik heb wel een tweede keer naar de foto op mijn cv gekeken, om te kijken of hij echt wel passend is.
• Zorg er overigens ook voor, dat je echt álle gevraagde informatie en documenten meestuurt bij je sollicitatie. Veel bedrijven krijgen zoveel sollicitaties binnen, dat ze daar vaak als eerste op scannen. Dan wil je niet al direct bij de afvallers zitten!

Je sollicitatie- of motivatiebrief:

• Wat de Duitse mores is als het gaat om sollicitatie- of motivatiebrieven, vind ik persoonlijk lastig om te duiden. Verplicht is ‘ie sowieso en zeker als Nederlander zou ik zo’n brief aangrijpen om een duidelijke toelichting te geven op je cv, en waarom je zo goed past bij de job waarop je solliciteert. Niet iedere HR manager is bekend met het Nederlandse onderwijssysteem en elk vraagteken dat je van te voren al weg kunt nemen is er eentje! Pas wel op dat je brief past bij de organisatie waar je wil werken en zeker niet te familiair is. Origineel mag natuurlijk wél, daar houden ze wel van.

De sollicitatieprocedure:

• Een sollicitatieprocedure in Duitsland verloopt in het begin niet veel anders dan in Nederland. Je ziet een toffe vacature en stuurt per email (maar per post schijnt ook nog te gebeuren…!) je cv en motivatie op toe. Daarna begint het grote wachten. En helaas is de realiteit dat je in de gevallen dat je het niet geworden bent, ook vaak helemaal niets meer hoort. Een mailtje met een vriendelijke afwijzing (we nemen je sollicitatie niet verder in behandeling), is absoluut een uitzondering. Vaak verstuurt een bedrijf helemaal geen afwijzingen, vanwege de eventuele juridische gevolgen. Een werkgever is niet verplicht om jou te vertellen waarom je de baan niet hebt gekregen, mede omdat je in Duitsland een werkgever aan kunt klagen als deze afwijzing – in jouw ogen – onterecht is. Raar maar waar!
• Mocht je worden uitgenodigd voor een gesprek (yay!), dan is de procedure echt totaal verschillend per bedrijf. Je eerste gesprek kan per telefoon of Skype plaatsvinden of direct op kantoor. Zorg vooral dat je op tijd bent, liefst iets te vroeg! Te laat komen is echt nót done en hierdoor kom je direct onderaan op het kansenlijstje. Vaak is het eerste gesprek puur ter oriëntatie, een kennismaking. Voel je echter niet bezwaard om tijdens je eerste gesprek te informeren naar het verdere verloop van de procedure. Misschien vragen ze je om een test te doen, of een opdracht te maken. Misschien wordt je zelfs gevraagd om een case te presenteren. Het kan allemaal! Vaak volgen daarna nog meerdere rondes, afhankelijk van het aantal kandidaten. En zelfs als je een baan aangeboden krijgt, dan volgen soms nog aparte gesprekken over salaris. Pas als je een handtekening hebt gezet kun je zeggen dat je écht een baan hebt.
• Kortom, een procedure verschilt sterk van bedrijf tot bedrijf maar is vaak wel uitgebreider en formeler dan in Nederland. Bovendien wordt het initiatief vrijwel altijd vanuit het bedrijf getoond en zijn de beleefde omgangsvormen key, in zowel je brief als het gesprek. Let dus goed op hoe de communicatie vanuit het bedrijf verloopt en pas je aan waar je kunt!

Salarisverwachtingen en onderhandelingen in Berlijn:

• Om met de deur in huis te vallen: over het algemeen liggen de salarissen in Berlijn (een stuk) lager dan in Nederland, zelfs dan in de rest van Duitsland! Hiervan ligt de oorsprong in de Duitse deling, de inkomstenongelijkheid is nog steeds een probleem en mede hierdoor liggen ook in Berlijn de lonen behoorlijk lager. Natuurlijk zijn er ook genoeg goedbetaalde banen in Duitsland te vinden, ook in Berlijn, maar als je vers uit Nederland komt en één van de velen bent, heb je het niet altijd voor het uitkiezen, en is een hoog salaris eisen niet echt gewenst.
• Duitsland kent pas sinds 1 juli 2015 een minimumuurloon, van €8.50 bruto. Dit heeft een behoorlijke boost gegeven aan salarissen, met name voor banen die notoir slecht betaalden, zoals callcenter-jobs. Ook bij startups is dit natuurlijk doorgevoerd en kun je in de marketing ook steeds beter betaalde banen vinden. Desalniettemin blijft het een heikel punt in een sollicitatiegesprek en zul je hier ongetwijfeld een cultuurverschil in merken.

Een paar handige tips:

• Probeer van te voren uit te vinden wat iemand met een vergelijkbaar carrièreniveau, leeftijd en opleiding, verdient in de baan die je op het oog hebt. Vraag desnoods vrienden of vakgenoten die ook in de Duitse markt werken. Google kan je hier ook heel goed helpen, zoek bijvoorbeeld op ‘Durschnitt Gehalt marketing manager’.
• Als je het echt te moeilijk vindt om in te schatten, probeer dan aan een (onafhankelijke) HR manager om advies te vragen
• Zet absoluut niet te hoog in, een brutosalaris van 3000 euro per maand vragen voor (bijvoorbeeld) een beginnend marketeer maakt je bij voorbaat kansloos. In een callcenter hoef je ook niet van meer dan 2000 euro bruto uit te gaan.
• Je hoeft ook weer niet te laag in te zetten. Probeer anders in je gesprek aan te geven wat in Nederland een passend salaris zou zou zijn en geef nadrukkelijk aan dat je open staat voor onderhandeling. Dit is echter geen garantie voor succes, Duitsers zijn moeilijke onderhandelaars.
• Bereken wel wat je echt minimaal nodig hebt om jezelf te kunnen onderhouden, voor minder aan de slag wordt lastig. Hiervoor kun je een ‘Brutto-lohn rechner‘ gebruiken, een tool om een indruk van salarisberekeningen te krijgen.
• Er heerst nog een behoorlijk taboe op het spreken over salarissen. In sommige contracten wordt dit zelfs vastgelegd, dat met je collega over je salaris spreken niet is toegestaan. Let dus goed op wie je om advies vraagt!

Leestip: Op de website absolventa.de kun je heel veel informatie vinden over werken in Berlijn en/of Duitsland. Als je een idee wil krijgen van gemiddelde jaarsalarissen per deelstaat of beroepsgroep, dan kun je hier meer informatie vinden.

Grappig feitje: In Berlijn worden ook twee verschillende belastingtarieven gehanteerd: Berlin OST en Berlin WEST. Dit betekent dat als je in de voormalig Oost-Berlijn werkt, dat je iets meer belasting betaalt (en dus minder verdient) dan iemand die in voormalig West Berlijn werkt. Hier is een flinke discussie over gaande, om dit voor eens en voor altijd af te schaffen.

Een stage zoeken:

Als je zelf besluit om een stage te zoeken in Berlijn, omdat dit niet vanuit je school wordt geregeld, dan wil ik je zeker aanraden om daar ruim op tijd mee te beginnen. Hoe eerder je zeker bent van een stage, hoe beter. Je zult ervaren dat er voor stages heel erg veel concurrentie is, niet alleen van mensen zoals jij die nog studeren maar ook mensen die na hun studie aan een goede baan proberen te komen en daarom ergens beginnen als stagiair.

Vergeet in ieder geval niet om:

• Nogmaals op je school of instelling te informeren naar een stage in het buitenland.
• Je C.V. in het Engels of Duits te vertalen
• Alvast een cursus Duits te volgen als je de taal (nog) niet (goed) beheerst. Dit komt het solliciteren ten goede!
• Ruim van te voren bedenken wat je wil en zoekt. Orienteer je goed op bedrijven en mogelijkheden in Berlijn!

Op de volgende sites kun je naar stages zoeken: 

• jobspotting.com
• berlinstartupjobs.com
• praktikum.info

Zoek je geen stage, maar een kamer? Lees mijn tips voor het vinden van een kamer in Berlijn!

Ik heb een baan! En nu?

Gefeliciteerd, je salarisonderhandelingen zijn gelukt en je hebt je handtekening onder een contract gezet. Top, goed gedaan! Ongetwijfeld heeft je toekomstige baas of de HR-medewerker van je toekomstige bedrijf je al een en ander uitgelegd over de procedure. Ze verlangen dat je in ieder geval een paar documenten regelt:

• Versicherungsausweis van je Krankenkasse. Het bewijs van aanmelding bij een zorgverzekeraar in Duitsland krijg je automatisch na je eerste aanmelding, dit papier moet je goed bewaren. Toch verloren? Dan even bellen, dan sturen ze een nieuwe toe.
• Het Renteversicherungsnummer of Sozialversicherungsnummer = Pensioennummer. Dit is hetzelfde nummer en het wordt bij je eerste baan automatisch naar je toegestuurd. Net als je versicherungsausweis dien je dit goed te bewaren, want je hebt het bij elke nieuwe baan weer nodig.
• In vrijwel alle gevallen moet je een Meldebescheinigung kunnen overleggen, dit is een bewijs van inschrijving in de Berlijnse gemeente. Je moet dus ingeschreven staan in je Bezirk (wijk) in Berlijn. Lees meer over dit document en hoe je dit moet regelen op de pagina: wonen in Berlijn
• Een Steuer Identifikations Nummer (Steuer ID). Deze ontvang je alleen als je ingeschreven staat bij het Bürgeramt. Niet ontvangen? Ga dan naar het Finanzamt en regel een nieuwe. Hiervoor hoef je geen afspraak te maken.
• Een kopie van je geldige paspoort of identeitskaart.

Hè? Een Steuer ID? Wat is het verschil met een gewoon Steuernummer?

Let op! Er bestaat een verschil tussen het Steuernummer en een Steuer Identifikations Nummer (Steuer ID genoemd).
➤ Een Steuernummer is niets meer of minder dan een standaard belastingnummer, dat aan een natuurlijke (jij en ik) maar ook juridische persoon of bedrijf uitgegeven wordt en door de jaren heen ook kan veranderen (bijv. door huwelijk of verhuizing). Je Steuernummer gebruik je alleen als je belastingaangifte doet, of je bijvoorbeeld aanmeldt als zelfstandig ondernemer. Als je nog geen Steuernummer hebt, kun je dit aanvragen bij het Finanzamt in je wijk.
➤ De Steuer ID wordt alleen aan natuurlijke personen uitgegeven, blijft je hele leven hetzelfde en is vergelijkbaar met het Nederlandse Sofi-nummer/Burger service nummer. Dit nummer heb je nodig als je ergens gaat werken, het wordt gebruikt voor de verwerking van de automatische betalingen aan de Krankenkasse en staat altijd op je loonstrookjes en jaaropgaaf. Meer uitleg nodig? Lees dan even door op deze pagina (Duitstalig).

Ik heb geen Steuer ID ontvangen!

Als je niet automatisch met de post een Steuer ID hebt ontvangen, dan moet je dit aanvragen bij het Finanzamt in je wijk. Maar het kan per post of online.
Alle informatie en antwoorden op veel gestelde vragen kun je hier vinden.
Het online formulier voor aanvraag van een Steuer ID kun je hier vinden.

Let op: Kirchensteuer!

Duitsland is op heel veel vlakken een vooruitstrevend land maar op veel vlakken nog hopeloos ouderwets. Naast de tragische bureaucratie, is het Duitse kerkapparaat hier een goed voorbeeld van. De Duitse kerken ontvangen namelijk een behoorlijk inkomen, dat als kerkbelasting van het loon van gelovigen wordt ingehouden. Hierdoor wordt bij het Finanzamt, op je werk of bij de aanvraag van een Steuer ID gevraagd, welk geloof je aanhangt. Hier wordt vaak niet bij uitgelegd dat dit te maken heeft met de Kirchensteuer (kerkbelasting), dus let goed op! Ben je door het Finanzamt geregistreerd als gelovige? Dan gaat er maandelijks een deel van je brutosalaris naar de katholieke- dan wel evangelische kerk. Dit is minimaal 8% van je jaarsalaris, een behoorlijke hap dus! (Dit leverde overigens in 2013 5,5 miljard voor de katholieke kerk en 4,8 miljard voor de evangelische kerk op. Bron).

Sta je in Nederland ingeschreven bij de kerk? Maar heb je bij je aanmelding in Berlijn gezegd dat je niet gelovig bent?
Dan moet je goed opletten. Het Kirchensteueramt is een ijverige bende en zij vragen met enige regelmaat gegevens op bij buitenlandse kerken. In Nederland mogen kerken deze informatie niet overdragen vanwege de privacywetgeving, maar in praktijk gebeurt het vaak toch. Zo kun je zomaar een brief ontvangen met een vragenlijst die je in moet vullen. Deze kan resulteren in een belastingaanslag aan jouw adres, die je niet kunt negeren. Dit is namelijk geheel wettig en als je aangeslagen wordt, moet je betalen.
☛ Wil je geen Kirchensteuer betalen? Dan is het echt het beste om je zo snel mogelijk uit te schrijven bij de centrale registratie van je kerk. Meer informatie (waaronder templates) daarover kun je vinden op reddit-thread over uitschrijven..

Moet ik belastingaangifte doen?

In Duitsland is belastingaangifte doen niet áltijd verplicht. In principe wordt je salaris met een vast percentage voor elke Duitser belast, en draagt iedereen zo zijn steentje bij. Het is wel handig om aangifte te doen als je zeker weet dat je geld terugkrijgt, als je veel kosten maakt (zoals woon-werkverkeer) of meer dan 40.000 euro per jaar verdient. Hiervoor kun je het beste een Steuerberater (belastingadviseur) benaderen, die kan je hiermee helpen of zelfs de aangifte uit handen nemen. Een Steuerberater is niet heel duur en rekent vaak een klein percentueel tarief voor het werk.

Over je zorgverzekering:

Zorgverzekeringen zijn in Duitsland een geval apart. In tegenstelling tot het geprivatiseerde systeem in Nederland, kennen ze hier het ziekenfonds-systeem, een scheiding tussen collectieve en privéverzekeringen. Zorgverzekeraars als de TK, AOK (en nog vele andere) bieden een zogeheten Gesetzliche Versicherung (wettelijke verzekering) aan, die via je werkgever loopt. Het percentage dat je moet betalen is wettelijk vastgelegd (zo’n 15 tot 16% van je bruto salaris) en staat uitgebreid toegelicht op je loonstrookje. Je verzekert jezelf bij de gewenste zorgverzekeraar en geeft de gegevens hiervan door aan je HR manager op je werk. Deze zorgt er dan verder voor dat je aanmelding goed verloopt en dat er maandelijks een deel van je salaris naar de Krankenkasse gaat. Van de verzekeraar krijg je vervolgens een pasje, dat je altijd nodig hebt als je naar een dokter of tandarts gaat. Dit is niet alleen je verzekeringsbewijs maar hier staan ook alle belangrijke gegevens op die een arts nodig heeft. Deze moet je dus altijd bij je dragen!

Als je in het Duitse ziekenfonds zit, heb je geen last van een eigen risico en is het overgrote deel van je zorgkosten gedekt door je verzekering. Dit hoef je ook niet voor te schieten. Soms moet je een kleine fee betalen voor medicatie bij de apotheek, bijvoorbeeld bij antibiotica. En sommige zaken (zoals anticonceptie) worden helaas niet door de Krankenkasse vergoed. Maar doktersbezoek, bloedonderzoek, behandelingen bij een fysiotherapeut, tandartsbezoek, je tweejaarlijkse bezoek aan een Frauenarzt (gyneacoloog), eerste hulp, ziekenhuisopnames en dergelijke; die zijn allemaal inclusief! Mag ook eigenlijk wel, wat je betaalt best een fors bedrag!

Hoe kies je de juiste zorgverzekering?

Afhankelijk van je werk, je gezondheid en je behoeften, kun je een verzekeraar uitkiezen die bij je past. Let er goed op wat er allemaal extra verzekerd is, naast het gigantische basispakket. Wellicht heb je een extra verzekering voor tandheelkunde nodig? Of wil je toch graag weten of de medicatie die je in Nederland altijd al gebruikte, bij je Kasse in verzekerd is. Even een uitzoekwerkje, het beste kun je bellen met een Kasse die je op het oog hebt, of even bij een kantoor in Berlijn langs gaan.

➤ Gesetzlich verzekerd: Als je voor een baas werkt en minder dan 50.000 euro bruto per jaar verdient, dan zit je in de gewone ziektekostenverzekering en ben je ‘Gezetzlich Versichtert‘. Dit is de normale ‘standaard’ situatie.

➤ Privé verzekeren: Als je meer dan 50.000 euro per jaar (bruto) verdient, is het interessant om voor een privatversicherung te gaan. Daarover kun je bij privat-kassen informatie opvragen. Privéverzekerden krijgen voorrang en een luxere behandeling in ziekenhuizen en bij doktoren, zitten korter in wachtkamers en er zijn nog een aantal andere voordelen aan een privéverzekering. Dit verschilt per Kasse. Let wel op dat wanneer je eenmaal privé verzekerd bent, je niet zo makkelijk weer terug kunt in de normale ‘gesetzliche Versicherung‘ kunt. Daarvoor moet je aantonen dat je inkomen echt té laag geworden is om de priveverzekering te betalen.

➤ Freiwillig gesetzlich verzekeren: Heb je geen vaste baan, maar ben je freelancer of zelfstandige? Dan kun je je ‘Freiwiliig gesetzlich’ verzekeren. De Krankenkasse berekent dan op basis van je inkomsten wat je moet afdragen. Het minimumbedrag is 150 euro per maand, maar in de praktijk pakt het vaak iets duurder uit. Het kan dan interessant zijn om ook naar privéverzekeringen te kijken.

Foto: Michael Kappeler/ddp

Het beroemde briefje: Arbeitsunfähigkeitsbescheinigung:

Als je ziek bent, vraagt je werkgever je om naar een dokter te gaan en daar een briefje te halen. Het verschilt per werkgever vanaf welke ziektedag dat je dat briefje nodig hebt, maar uiteindelijk moet je het áltijd halen. Je kunt dus niet zelf bepalen hoelang je uitziekt, dat bepaalt áltijd een arts. Zelfs als slechts een verkoudheid je het werken onmogelijk maakt, moet je toch nog naar een dokter.

Op het oog een maf systeem, maar de reden is eigenlijk heel erg goed! Want zo is er dus altijd een arts (iemand met verstand van zaken dus!) die bepaalt óf je écht te ziek bent om te werken. Je bespreekt met de dokter waar je last van hebt en deze bepaalt vervolgens of je behandeling nodig hebt, en hoelang je thuis moet blijven. Gelukkig zijn de meeste huisartsen vrij coulant. Het briefje dat je vervolgens meekrijgt, heet de Arbeitsunfähigkeitsbescheinigung (Arbeidsongeschiktheids-bewijs) en bestaat uit vier delen. Eentje is voor de dokterspraktijk zelf, eentje voor de Krankenkasse, eentje voor je werkgever en eentje voor je eigen administratie.

Je moet het briefje voor je werkgever meenemen naar je werk en overhandigen aan de HR manager, die dat vervolgens verwerkt. Dit is erg belangrijk, omdat jij voor ziekte tijdens werkdagen verzekerd bent en de Krankenkasse de kosten aan je werkgever vergoed. Als dit niet goed geregeld is, kan de werkgever deze kosten van je salaris inhouden. Daarom is het belangrijk dat je zorgvuldig met dit briefje om gaat!
Het briefje voor je Krankenkasse moet je met de post opsturen naar je verzekeraar, zodat deze ook precies weet wanneer jij ziek was en er eventueel kosten moeten worden gedekt. Met name als je langdurig ziek thuis komt te zitten is dit héél erg belangrijk, omdat je verzekeraar je eventueel kan beschermen als je werkgever twijfelt aan je ziekte of de reden daarvan.

Help, ik ben mijn baan kwijt en werkloos! Wat nu?

Als je ineens je baan in Berlijn kwijt bent, is dat natuurlijk heel erg vervelend. In alle gevallen móet je je melden bij de Agentur für Arbeit in je wijk of stad. Dit is wettelijk verplicht en of je nou een uitkering aanvraagt of niet, of je terug gaat naar Nederland of niet, of je nou zelf ontslag hebt genomen of niet: hier kom je niet onderuit.

BELANGRIJK: Melden bij de Agentur für Arbeit doe je op de volgende manieren:

Stap 1 –  Zodra je weet dat je binnenkort (tijdelijk) zonder werk zit, moet je dit direct telefonisch melden. Bijvoorbeeld als je hoort dat je contract niet wordt verlengt maar het loopt nog wél twee maanden; ook dan moet je dit toch meteen melden. Ook als je twee weken na de einddatum van je oude baan al aan een nieuwe baan begint, móet je dit melden. Sterker nog, voor die twee weken overbrugging heb je in veel gevallen zelfs recht op uitkering, ook al heb je alweer nieuw werk in ’t vooruitzicht. Dat scheelt weer toch?
Stap 2 – Is je baan daadwerkelijk ten einde gekomen? En je hebt je telefonisch al gemeld? Dan moet je je binnen drie werkdagen persoonlijk bij het Agentur für Arbeit komen melden. Hierop is géén uitzondering mogelijk. Je melding wordt geregistreerd in het systeem, waarbij ze ook noteren of je wel of geen uitkering wil en of je al nieuw werk in het vooruitzicht hebt. Als je geen nieuw werk in het vooruitzicht hebt en je wil wel in Duitsland blijven, wordt er een afspraak gemaakt waarop je terug moet komen voor de intake. Deze intake is standaard en staat verder los van het aanvragen van een uitkering, dat is een apart proces.

! Tip: spreek je geen Duits of nauwelijks? Vraag dan iemand om je te helpen het gesprek voor te bereiden. Je kunt prima van te voren opzoeken wat je precies moet zeggen, welke vragen je moet beantwoorden en hoe je kunt uitleggen wat je situatie is. Het wordt absoluut niet gewaardeerd als je bij de balie in het Engels begint of google translate op je smartphone het Duits uit laat spreken. Hiermee werk je jezelf enorm tegen, je kunt écht nog beter slecht Duits spreken. De medewerkers willen je graag helpen, maar niet iedereen spreekt Engels. Doe daarom je úiterste best om het in het Duits te doen, zij doen dan hun uiterste best voor jou.

[toggles class=”yourcustomclass”]
[toggle title=”Wat gebeurt er na het persoonlijk melden?”]
Intake – Na je melding doe je de intake bij het Agentur. Hierbij wordt je hele cv en werkervaring besproken en alles in het systeem gezet door een medewerker. Deze bepaalt of jij – aan de hand van je werkervaring – bij de Agentur kan blijven of toch naar het Jobcenter doorverwezen moet worden. Als je minder dan 1 jaar werkervaring in Duitsland hebt, moet je vaak naar het Jobcenter. Echter zijn hier allerlei dingen op van toepassing. Daarom bepaalt de Agentur für Arbeit of jij wel of niet naar het Jobcenter moet, niet jij zelf. De aanmelding is daarom altijd eerst bij de Agentur. Over het Jobcenter kun je verderop meer lezen.

Aanmelding Jobbörse en koppeling met Vermittler – Ook wordt er een aanmelding voor je gedaan bij de Jobbörse, het banenportaal van het Agentur. Hier kun je dan ook naar vacatures zoeken en krijg je vacatures aangeboden. De persoon die de intake doet zorgt dat je na je intake wordt gekoppeld aan een ‘Vermittler‘, een begeleider die het als taak heeft om jou zo snel mogelijk weer aan werk te helpen. Deze persoon gaat met jou in gesprek over je wensen, kunnen en persoonlijke situatie en maakt zo je profiel volledig. Ook maak je met deze persoon de afspraak over het aantal sollicitaties dat je dient te doen per maand, in het geval dat je een uitkering aanvraagt. Dit verschilt per type baan en werkveld, in het ene vakgebied zijn natuurlijk meer banen dan in het andere. Het doel is om pássend werk te vinden, niet het eerste het beste shitbaantje. Als je geen uitkering hebt aangevraagd, krijg je ook geen sollicitatieplicht. Echter moet dat wel door de Agentur worden bevestigd.
[/toggle]
[toggle title=”De Arbeitsbescheinigung”]Na je intake en het eerste gesprek met je ‘Vermittler‘ krijg je een hele zooi papieren mee of met de post toegestuurd. Je dient bij elk van je ex-werkgevers van de laatste twee jaar een ‘Arbeitsbescheinigung‘ op te vragen, een bewijs dat je daar gewerkt hebt.  Ook staat daar op wat je in de laatste jaren hebt verdiend, hoeveel je hebt afgedragen, hoeveel uur je er hebt gewerkt en of je ontslagen bent of zelf ontslag hebt genomen. Je kunt langs je oude werkgever gaan met het papier dat je van de Agentur kreeg of ze vragen of ze de online PDF in willen vullen en naar je toe willen sturen. Deze ingevulde Arbeitsbescheinigungen heb je nodig voor het aanvragen van een uitkering. Daarnaast heb je nog een vragenformulier gekregen, waarop je je gegevens en je bankgegevens moet invullen. Dit is voor de uitbetaling van je uitkering.
[/toggle]
[toggle title=”Hoe vraag ik een uitkering aan?”]Op de dag van je intake kun je direct een afspraak maken voor het ‘beantragen von Arbeitslosengeld‘. Hiervoor ga je bij de Agentur persoonlijk langs. Als je dit bij de Agentur moet doen, dan heet het ‘Arbeitslosengeld I’, oftewel ww, zoals dat in Nederland heet. Moet je dit bij het Jobcenter doen, dan heet het ‘Arbeitslosengeld II’, ‘Harz4’, oftewel bijstand. Je laat je identiteitsbewijs zien en levert je Arbeitsbescheinigungen in. Ook moet je het vragenformulier inleveren. De medewerker van de Agentur verwerkt alles en zorgt dat de berekening van je uitkering per post naar je wordt toegestuurd. Als je alle papieren van te voren al in orde hebt gemaakt, hoeft dit niet langer dan een kwartiertje te duren.
[/toggle]
[toggle title=”Hoe hoog is mijn uitkering en wanneer wordt er uitbetaald?”]Het bedrag van je uitkering wordt gebaseerd op het gemiddelde brutosalaris dat je in het afgelopen jaar (maximaal 2 jaar) in Duitsland verdiende. Ook naar het aantal gewerkte uren wordt gekeken. Werkte je part time? Dan krijg je ook een part time uitkering. Van het gemiddelde bedrag dat berekend wordt, ontvang je uiteindelijk 60% bruto. Daarna worden de minimale bedragen voor je sociale lasten er ook nog afgehaald. Uiteindelijk ontvang je het netto bedrag dat er overblijft op je rekening. Dit is geen vetpot maar je ontvangt in ieder geval iets en je zorgverzekering wordt keurig doorbetaald van je uitkering. Hier hoef je dus niet meer naam om te kijken. De uitbetaling is aan het eind van elke maand, rond de 28e.
Is het te weinig om rond te komen? Dan kun je bij het Burgeramt Sozialgeld (extra bijstand) aanvragen. Dit is voor mensen die met hun uitkering hun vaste lasten niet meer kunnen betalen. De kans dat je hiervoor in aanmerking komt als je Arbeitslosengeld I krijgt is vrij klein maar als je Harz IV krijgt heb je al een veel grotere kans.
[/toggle]
[toggle title=”Wat gebeurt er als ik me niet ga melden of dit veel te laat doe?”]
Als je besluit om gewoon niet naar het Agentur te gaan of pas als je al een week thuis zit, dan kun je voor de periode dat je te laat bent een straf (Sperrzeit) opgelegd krijgen. Dit betekent dat je wordt gekort op de hoogte van je uitkering. Deze is al niet hoog, dus dat kan behoorlijk pijnlijk worden. Ook kan dit met terugwerkende kracht nog worden toegepast, dus neem het melden echt serieus!

Om het nog wat duidelijker te maken, hier een voorbeeld:
Max wisselt in juni 2016 van baan. Zijn oude baan eindigt op 25 mei, zijn nieuwe baan begint op 6 juni. In die tussentijd heeft Max dus geen werk, draagt hij geen sociale lasten af en wordt dus ook zijn zorgverzekering niet betaald. Max meldt zich niet (of alleen telefonisch) en gaat niet op uiterlijk 28 mei naar de Agentur om zich persoonlijk te melden. Hij begint op 6 juni gewoon weer moet werken.
Een paar maanden wordt Max plotseling – door een reorganisatie – ontslagen en raakt hij zijn baan kwijt. Nu is hij weer werkeloos en zonder uitzicht op een baan. Ditmaal besluit hij zich wél keurig telefonisch en drie dagen later persoonlijk te melden, zoals het hoort. Echter ziet de medewerker van de Agentur het gat in zijn cv van juni 2016 en daarmee ook het gat in afdracht van sociale lasten. Bij aanvraag van de uitkering krijgt Max daarom een Sperrzeit van 2 weken, de periode waarin hij in juni 2016 werkloos was. Hierdoor kan hij dus met terugwerkende kracht géén geld krijgen over zijn eerdere werkloze periode. Heb je het echter heel bont gemaakt? Dan kan zo’n Sperrzeit ook meerdere maanden duren en daarmee ook gevolgen hebben voor je huidige werkloze periode. Geen leuke situatie.[/toggle]
[toggle title=”Wat moet ik doen als ik weer werk heb?”]Als je weer aan de slag kunt, bel de Agentur für Arbeit op en laat je weten waar en per wanneer en als wat je gaat werken. Zij verwerken dit in het systeem en hier ontvang je per brief een bevestiging van. Je uitkering wordt dan automatisch stopgezet, net als je sollicitatieplicht e.d. Je ontvangt uitkering tot en met de dag dat je weer aan het werk gaat.
[/toggle]
[toggle title=”Wat als ik besluit om wel te melden maar geen uitkering aan te vragen?”] Als je geen uitkering wil of nodig hebt, kun je dit aangeven bij de intake bij de Agentur. Je wordt dan vrijgesteld van sollicitatieplicht. Ook in deze situatie word je verzekering door de Agentur en de Krankenkasse overgenomen. Zij schieten het maandbedrag van 150 euro voor. Zodra je weer een baan hebt en dit hebt gemeld bij het Arbeitsamt (en via je nieuwe werkgever bij je Krankenkasse bent aangemeld), krijg je een brief van je Krankenkasse. Hierin staat een overzicht van de maanden die je werkloos was, wat ze hebben voorgeschoten en het verzoek om dit bedrag terug te betalen. Dit kan gelukkig in termijnen en hier zijn de meeste kassen erg coulant in.
Voorbeeld: 3 maanden werkloos = x 150 euro: 450 euro terug te betalen aan de Krankenkasse. Dat kan al vanaf 50 euro per maand.
!! Ook hierom is het dus erg belangrijk dat je niet je verzekering beëindigt, maar jezelf meldt bij het Arbeitsamt. Je verzekering loopt precies zo door zoals deze was voor je werkloos werd, en zo hoeft het je aan zorg dus niet te ontbreken!
Belangrijk: Als je je niet werkloos meldt, kun je niet alleen in de knoei komen met de Agentur für Arbeit maar dus ook met je Krankenkasse. Ze gaan er vanuit dat je onverzekerd rondloopt en blijven zo je verzekering voorschieten, waarbij niet het minimale bedrag van 150 euro, maar een gemiddeld bedrag op basis van je laatstverdiende salaris wordt berekend als maandbedrag. Hierdoor kan je rekening héél erg hoog worden, zonder dat jij dat in de gaten hebt. Wederom een reden om je áltijd werkloos te melden als je zonder werk zit, ook al is het maar tijdelijk.
[/toggle]
[/toggles]

Goed om te weten, het verschil tussen Arbeitslos en Arbeitssuchend
Arbeitssuchend: Als je weet dat je binnen drie maanden je baan verliest, dan moet je je melden. Je krijgt dan de status ‘Arbeitssuchend’, werkzoekend dus. Tijdens die periode heb je nog altijd een baan en dus een inkomen en daarom (nog) geen recht op uitkering. Je kunt wel je aanmelding voor de Jobbörse en de hele intake bij de Agentur regelen, dit scheelt veel tijd. Zeker als je je nog niet eerder bij de Agentur hebt gemeld, is dit aan te raden.
Arbeitslos: het woord zegt het al: zonder werk, dus werkloos. Werklozen hebben recht op financiële steun en krijgen daarom binnen de Agentur für Arbeit een andere status dan Arbeitssuchenden.

Waarom is dit van belang? Wanneer je je telefonisch hebt gemeld bij de Agentur, krijg je altijd EERST de status ‘Arbeitssuchend’. Daarmee ben je dus niet automatisch werkloos gemeld! Daarmee wordt dus ook je verzekering niet geregeld en heb je geen recht op uitkering. Dit moet je dus doen binnen die drie werkdagen na je laatste werkdag. Het verschil tussen Arbeitslos en Arbeitssuchend is van groot belang in je communicatie met de Agentur für Arbeit.

Jobcenter of Arbeitsamt?
Het gaat absoluut niet voor elke situatie op, maar hier toch een korte beschrijving over het verschil tussen het Jobcenter en het Arbeitsamt.
➤ Werk je korter dan één jaar in Berlijn? Dan heb je (over het algemeen) nog geen recht op een volledige uitkering en kom je automatisch terecht bij het Jobcenter, de organisatie die de Arbeitslosengeld II of HarzIV (bijstand) regelt. Na je melding bij het Arbeitsamt wordt je hier naartoe doorverwezen. Zij zijn verplicht om je te helpen aan een baan en waar mogelijk financieel te ondersteunen (mits je dat wil).
➤ Werk je langer dan één jaar in Berlijn? Dan heb je recht op een volledige uitkering als je werkloos raakt (Arbeitslosengeld I) en hulp van het Arbeitsamt. Dit bepaalt de vermittler bij het Arbeitsamt, na je aanmelding daar.
➤ Ben je freelancer maar kun je het niet meer redden en wil je je werkloos melden? Geef dit dan aan bij het Arbeitsamt en bepaal samen met de consulent daar wat voor jou de beste optie is.

Werken als freelancer of zelfstandig ondernemer in Berlijn

Hier volgt binnenkort meer informatie over werken als freelancer in Berlijn! Freelancen of werken als zelfstandige gaat in Duitsland nét even een tikje anders dan in Nederland en zit aan wat meer regeltjes en voorwaarden gebonden. Als je persé nu graag meer informatie wil, dan verwijs ik je graag naar de website fuer-gruender.de, waar je enorm veel handige informatie kunt vinden als je met een bedrijf in Duitsland wil starten.