Berlijn staat er inmiddels echt om bekend: street art. De stad hangt er vol mee en als je goed zoekt, kun je ook het mooiere werk van bekende artiesten spotten. Tussen al het vele kladderwerk dat je helaas ook veel ziet, is het soms even een beetje zoeken. En als je dan een mooie mural hebt gevonden, wie heeft die dan gemaakt? Welke artiest? Dat is niet echt makkelijk uit te vissen, als je niet precies weet wat een “tag” is, of hoe je een tag moet lezen. Maar gelukkig is er hulp! De Berlin Street Art App, laat op een leuke manier zien welke artiesten wat gemaakt hebben en waar hun werk – ongeveer – te vinden is. Aan de hand van deze app maakte ik een wandeling door Kreuzberg, op zoek naar de leukste street art in Berlijn.
Startpunt: u bahn Hallesches Tor: Direct naast de uitgang van deze metrohalte, zijn twee prachtige werken te spotten, die tegenover elkaar zijn geplaatst. De organisatie Urban Nation nodigde beide artiesten uit, om de wat trieste buurt te helpen op te knappen met een mooie en kleurrijke mural. En opknappen was wel nodig want dit stukje Kreuzberg staat bepaald niet bekend als leuk of gezellig. Grauwe en troosteloze flats staan wat alleenig in de omgeving, de Meringplatz is een grote bouwput. De murals waren dus meer dan welkom maar zijn helaas wel tijdelijk, omdat ook andere artiesten een kans krijgen.
Birds – Don John. Dit prachtige werk is helaas alweer overklad met rode verf maar de Deense artiest Don John heeft hier een prachtige spray paint mural gemaakt, die zwaar op fantasie hangt. De vogels die uit zijn hoofd (of gezicht) ontsnappen, vormen een prachtige regenboog van kleuren op de muur. Ik dacht eigenlijk dat het werk veel kleiner zou zijn en was daarom best wel onder de indruk van de grote afbeelding! Het past super in de buurt, is herkenbaar en niet te abstract of modern. Een onwijs gave mural!
Make art, not war – Shepard Fairey. Deze beroemde artiest maakt zijn bekende OBEY stensils al sinds 1989 maar werd pas echt beroemd door het design van de Obama Hope afbeelding voor de campagne van Obama in 2008. Vorig jaar was hij weer in Berlijn en liet hij dit prachtige werk achter. Ik ben een groot fan van de jaren ’70 band Led Zeppelin, en de stijl en kleuren van dit artwork doet me erg aan een albumhoes van Led Zep denken. Het is echt een retro, ietwat psychedelisch werk, waar je langer naar kunt kijken om leuke details te ontdekken.
Ik wandel door naar de U1/U12 metrolijn en stap in. Twee haltes later, op Kottbusser Tor stap ik uit en ik wandel verder richting het Oosten over de Skalitzer strasse. Wat ik zoek is zo groot, dat het niet erg moeilijk te vinden is en vlak na een ietwat vage autogarage, zie ik het werk al verschijnen.
The Austronaut – Victor Ash. Dit gigantische en gave werk van victor Ash, is al jaren een onderdeel van Kreuzberg. De astronaut op de zijkant van dit woonpand, is zowel gigantisch als indrukwekkend en 100% gemaakt van spraypaint, zonder gebruik van stencils. Het zit er al op sinds 2007 en ’s avonds wordt het prachtig verlicht. Niet iedereen was er even dol op, vlak nadat het geschilderd was, werd eronder geklad: ‘Is dat nou street art?’ Maar ik vind het echt een heel bijzonder mooie afbeelding. Als je in Kreuzberg bent, mag je dit mooie werk zeker niet missen!
Los van de in de app geregistreerde murals en graffiti werken, is er zoveel meer gave street art te zien in Berlijn! Deze paints zijn van MTO, een Franse artiest die echt de coolste zwart/wit/rode murals maakt op rolluiken.
Ook deze dansende dames die met vrolijke confetti overgoten zijn, komen door heel Kreuzberg voor. Ik word er heel vrolijk van en het doet me denken aan de quote ‘party like there’s no tomorrow’. Overigens heb ik geen idee wie de artiest is, ik kan de tag ook slecht ontcijferen. Wie het weet mag het zeggen, laat even een comment achter alsjeblieft! [EDIT: Dankjewel Nelleke, deze werken zijn gemaakt door de Franse artiest Sobre!]
Ook dat is street art en óók heel erg Berlijn: een snoeiharde leus tegen het systeem op je muur kladden: “Dood de investeerder in jezelf”. Met de steeds luider wordende protesten tegen de snel veranderende huizenmarkt, worden ook zulke leuzen steeds harder. Hou dit plekje in de gaten, hier komen regelmatig nieuwe quotes tegen de gevestigde orde op te staan.
Animals – ROA. Deze Belgische street artist is vrij gemakkelijk te herkennen, omdat zijn werk zo enorm groot, origineel en gedetailleerd is. ROA staat bekend om dieren in zijn werk – dood of levend – en werkt vrijwel altijd met zwart-witte stencils. De dode dieren werken vaak ietwat shockerend maar dit werk met – wat lijkt op – jachttrofeeën, op een drukke kruising in Kreuzberg, straalt juist iets sereens uit vind ik. Doet overigens niets af aan de kracht van het werk, dat – ondanks dat het deels achter begroeiing verscholen gaat – nog altijd indruk maakt.
Ik wandel verder door Kreuzberg en geniet van het prachtig weer. Hoe meer ik focus op het spotten van street art en andere graffiti, hoe meer gave werken ik zie. Ook kleinere werkjes zie ik sneller, alsof ik er ineens oog voor heb. Little Lucy van El Bocho is te zien in talloze hofjes en portieken en steeds vaker spot ik werken van een van mijn favoriete artiesten, Ken Plotbot. Ook artiesten als MTO, Alias en JR kom ik nog vaak tegen, soms ineens een werk dat ik nog niet eerder had gezien. Ik merk dat ik geniet van een zonnige namiddag en geniet van de tour die ik zelf heb uitgestippeld. Heerlijk, wat een aanrader dit!
The Wall – Blu. Street art met een politiek statement? I’m game! Wat dat statement dan ook is, is niet belangrijk. Je kunt het er mee eens of oneens zijn, sleutel voor mij is hoe het werk er uiteindelijk uitziet. Blu is een artiest die daarin eigenlijk nooit teleurstelt. Dit werk, the Wall, laat ook maar weer eens zien hoe hij Berlijn ziet. Het is een gigantisch groot werk, maar samen met de andere murals van andere artiesten, absoluut de moeite waard om te bekijken.
Yellow Man – Os Gemeos. We zijn maar een steenworp verder in Kreuzberg, in een gezellige woonstraat. Dit is niet mijn favoriete werk, toch wilde ik het graag eens bekijken. Yellow Man is een werk van de tweeling Otavio en Gustavo Pandolfo, uit Brazillie. Ze zijn bekend geworden door hun werk met allerlei karakters met gele huid, die over de hele wereld te vinden zijn. Dit werk bestaat al sinds 2005, het werd ter gelegenheid van een festival op de muur gezet.
Rounded Heads – Nomad. Weer een gaaf werk van een bijzondere street artist en maar op 180º draaien van het vorige werk verwijderd! De ronde vormen laten een beetje aan de verbeelding over wat er precies te zien is, maar intiem lijkt het wel. Ik vind het een hele gave stijl, die aanzet tot nadenken en tegelijk kleurrijk en vrolijk is. Een heel gaaf werk!
Street art is overal te zien, zelfs op huid! Wie herkent deze tattoo?
Onderweg naar het volgende werk uit de Berlin Art App, kom ik eindelijk een werk van El Bocho tegen. Ietwat beschadigd maar who cares, het is weer prachtig. Het kleurgebruik en de onwijs gave stripteken-stijl vind ik zo gaaf! Het detail in het shirt maakt het bijna een werk in een werk! Bijna jammer dat er overheen geklad is maar ook dat hoort erbij. Street art never lasts.
En dat street art in Berlijn echt niet blijvend is, wordt maar weer eens bewezen door dit gebouw. Ooit zat hier een prachtig werk op van Blu, een zandloper met daarin een statement verwerkt over het opwarmen van de aarde. Tegenwoordig worden er grote graffiti-werken in opdracht gemaakt, zoals deze reclame voor festival lolapallooza. Ik weet dat je het niet tegen kunt gaan en op veel meer plekken zie je reclame in street art stijl, van bekende merken zoals Adidas, Nike, Fanta/Cola. Maar als er een heel mooi werk voor verloren gaat, vind ik het toch zonde.
Gelukkig is er nog altijd de liefde.
Leviathan – Blu. Dit werk is er gelukkig nog wel! Ook van Blu, en in een geheel andere stijl dan wat we eerder hebben gezien. Dit grote monster stelt het zeemonster voor dat in de bijbel voorkomt. Het is enorm gedetailleerd en bestaat uit duizenden kleine mensjes, die samen een groot monster symboliseren. Het stamt ook uit 2006 en is gemaakt door live tijdens een digitale projectie, direct op de muur te schilderen. Erg bijzonder.
Legendarisch was het. Misschien wel het bekendste steet art werk in de stad. En zo typisch en tekenend voor Berlijn. Het werk Brothers, van Blu (in samenwerking met JR), werd in december 2014 plotseling door artiest Blu zelf zwart overgeschilderd. Later gaf hij hierover een statement uit, dat hij naar aanleiding van de gentrification (aanwas van nieuwe, rijke inwoners in Berlijn, die de oorspronkelijke bewoners naar andere wijken verdrijven) besloot om zijn werk te verwijderen. Het werd in 2007 op de muur gezet, door JR en Blu samen, als onderdeel van de street art expositie ‘Planet Prozess’. Vanaf de Oberbaumbrücke heb je een uitzicht op wat er van over is. Het is eeuwig zonde dat het werk er niet meer is, maar ook dat is Berlijn.
Niet in de app, wel erg gaaf: dit mooie werk van AliCé, oftewel Alice Pasquini, een Italiaanse artieste uit Rome. Het werk is zonder naam, maar niet minder mooi. Dit meisje staat in al haar mooie facetten op de muur en fascineert me mateloos. Wie is zij? En wat beleeft, denkt, ziet en voelt ze allemaal? Het lijkt te worden samengevat in haar werk. Recent heeft ze het opgeknapt, nadat een stel onverlaten het had beschadigd met lelijke en vormeloze tags. Maar helaas zitten er alweer nieuwe tags op… Het werk van AliCé is over de hele wereld te bekijken, van Berlijn tot Barcelona, Rome tot Brazilië, tot Londen en Amsterdam.
DMV – Da Mental Vaporz. Misschien wel het meest ‘graffiti-achtige’ werk (als in, zoals ik het ooit leerde kennen) van alle werken die ik tot nu toe heb gezien. Ik moest er een flink stuk voor omlopen en het ligt op een wat desolaat stukje land, vlakbij het spoor in Friedrichshain, maar was het de moeite waard! Een enorme ‘paint’ van 11 bij 43 meter groot. Da Mental Vaporz is een Franse graffiti crew, dat samen aan deze werken werkt en ze over de hele wereld achterlaat. Herken jij ook Mr. Ozo in de details?
Het was een hele wandeling maar ik ben aan het eind gekomen. Bijna 6 kilometer heb ik afgelegd om de mooiste street art in Berlijn te kunnen zien en bekijken. En ik ben helemaal enthousiast geworden! Zonder de app had ik nooit geweten van een aantal hele mooie murals en had ik onderweg nooit zoveel andere mooie dingen ontdekt. Gaaf dus!
Ondanks dat er in de Berlin Street Art app wél adressen vermeld staan, heb ik er bewust voor gekozen om dat niet te doen. Het is leuker om op ontdekkingstocht te gaan of specifiek de app te gebruiken en te kijken welke gave dingen je daarin terug kunt vinden. Lang niet alle bekende werken staan erin en zo kun je juist gave en nieuwe street art ontdekken! Ik heb er in ieder geval van genoten en was blij met de achtergrondinformatie over de werken en artiesten. Er gaat een nieuwe wereld voor me open!
Een idee van de route kun je bekijken op dit kaartje (klik om te vergroten): 
Wat is jouw favoriete street art werk in Berlijn?
Heerlijk artikel Em! Ik ben zo dol op street art! De dansende meisjes zijn trouwens van Sobre:
Oooh dankjewel Nelleke! Weer iets geleerd! Je ziet ze door heel Berlijn, niet alleen in Kreuzberg. Zo’n gaaf symbool voor de stad!
WOW. Veel werken ken ik al, maar een paar toch ook niet. Ik vind het allemaal even mooi. En die app, wat cool! Die ga ik dus meteen downloaden. Wat is Berlijn toch prachtig. Zucht. <3
Nou he! En het lokt alleen maar uit tot meer en meer ontdekkingstochten! Misschien leuk voor als jullie hier binnenkort weer zijn :-)
Street art, ik hou d’r van! Heerlijk zoveel kleurrijke plaatjes onder elkaar! Ik baalde trouwens wel toen ik dat werk van Don John ging bekijken en zag dat het zo was onder geklad. Puur om te haten lijkt wel. Hoe kun je zo’n prachtig werk nou zo doelloos verpesten? Ik snap dat niet… Oeh, Banksy als tattoo, nice! Tof dat je dat zag én gefotografeerd hebt. Knap staaltje street photography! En mijn favoriete werk? Ik denk het portret van JR achterop het SoHo house <3.