Nog heel even geduld, dan is het zover! De nieuwe U5 gaat dan rijden. De huidige U-bahnlijn loopt van Berlijn Hönow (noord-oosten) tot aan Alexanderplatz, maar wordt doorgetrokken tot aan Hauptbahnhof. Als je je hebt afgevraagd waarom Berlijn Mitte – met name Unter den Linden – de afgelopen jaren zo’n bouw-ellende was, dan weet je het nu. Onder de straat wordt namelijk een verlengde metrolijn gebouwd! In dit artikel neem ik je mee naar de bouwput die Station Rotes Rathaus gaat heten. Afgelopen najaar heb ik daar even mogen kijken bij de bouwwerkzaamheden en het is zo gaaf om een nieuw station te kunnen bekijken! Dus zet je bouwhelm maar op en kijk met mij mee!
“Luckenschluss U5”, oftewel gat-dichting van de U5 heet het gigantische bouwproject. Er komen drie nieuwe metrohaltes, die ervoor zorgen dat Alexanderplatz straks ook via metro aansluit op station Brandenburger Tor, dat al ruim tien jaar bestaat. Tussen Brandenburger Tor en Hauptbahnhof pendelt sinds die tijd een kort treintje, de U55, die straks na de opening op gaat in de U5. Dit “gat”, tussen Alexanderplatz en Brandenburger Tor moet dus gevuld worden. Deze drie nieuwe metrohaltes heten ‘Rotes Rathaus‘, ‘Museumsinsel‘ en ‘Unter den Linden‘.
Direct voor het Berlijnse gemeentehuis, het Rotes Rathaus, is sinds juli 2019 een infostation over de nieuwe metrolijn te vinden. Hier verzamel ik ’s ochtends vroeg met een groep anderen en dalen we af naar de tussenverdieping tussen bovengronds en het metro-niveau. Hier is een heuse tentoonstelling ingericht met informatie, film en zelfs VR-videos, waarbij je alles leert over de bouw van de nieuwe lijn. Er is zelfs een versleten boorkop van de tunnelboor te bekijken en in een grote vitrine liggen bijzondere archeologische vondsten die bij de eerste graafwerkzaamheden werden ontdekt. Twee medewerkers van Projekt U5 GmbH leggen ons tijdens een introductie uit hoe het plan voor de U5-verlenging zo tot stand is gekomen, hoe het bouwproject eruit zit en waarom het al bijna 15 jaar bezig is.
Zoals veel dingen in Berlijn gaan, is het plan om de U5 te verlengen al een heel oud plan. Al in 1990 werd er gesproken over de bouw van de lijn, en niet eens zo heel veel later werd het plan officieel aangemeld ter goedkeuring. Nadat er rond 2000 een groot geldbedrag was binnengehaald om Berlijn te kunnen moderniseren, kon de eerste fase van het project van start gaan. Hier gaat het om de nieuwe stations Hauptbahnhof, Bundestag en Brandenburger Tor, die samen het mini-lijntje U55 vormen. In 2010 was dit project afgerond, werd de U55 geopend en ging de tweede – en meer ingewikkelde – bouwfase van start.
Een gigantisch spannend project dus, want een metrolijn door een binnenstad bouwen is géén sinecure, zeker als je bedenkt dat de lijn ook nog eens door de moerasbodem onder de Spree en het Spreekanaal door moest. Ze bedachten er ingewikkelde constructie voor, waarbij de bodem volledig werd bevroren zodat de tunnel er doorheen geboord kon worden. Van te voren was het project geraamd op 433 miljoen euro, later werd dat bijgesteld naar 525 miljoen. Naar schatting heeft het hele project straks 585 miljoen euro gekost, mede vanwege extra veiligheidsmaatregelen en hogere materiaal- en personeelskosten.
Bouwhelmtijd!
We krijgen allemaal een witte bouwhelm en een prachtig oranje veiligheidshesje uitgedeeld en gaan braaf in de rij staan om via de trappen naar het perron te lopen. Via een groot glazen venster hebben we al een glimp van het nieuwe station op kunnen vangen en de meeste mensen zijn behoorlijk aufgeregt!
Want wat we zien is een vrij grote en hoge tunnel, met prachtige steunpilaren en glitterend donker marmer op de muren. In de plafonds zitten spotjes verwerkt, die de perrons-in-aanbouw verbazend helder verlichten. Na een paar laatste veiligheids-instructies worden we via de trap naar beneden geleid en is het zover, we betreden de bouwplaats!
Meteen kijk ik mijn ogen uit. Deze nieuwe metrohalte wordt écht wat anders dan wat Berlijn tot noch toe te bieden had. Zelfs de haltes Brandenburger Tor, Bundestag en Hauptbahnhof zien er anders uit dan deze halte. Het is lichter, mooier afgewerkt en oogt daardoor vriendelijker dan de relatief lelijke stations van de U55.
Je kunt duidelijk zijn dat het behoorlijk wat geld heeft gekost allemaal. Het maakt me des te benieuwder naar de andere nieuwe stations, Unter den Linden en Museumsinsel, want die krijgen elk een geheel eigen ontwerp en zijn in die zin dus uniek.
Terwijl iedereen met mobieltjes en camera’s in de hand door elkaar heen dromt om de mooiste foto’s van de tunnel in aanbouw te maken, kijk ik naar wat er allemaal nog moet gebeuren. De wand is nog niet volledig betegeld en de perrons zijn ook nog niet helemaal af. Ook staan er nog geen wachtbankjes en hangen er nog geen reclameborden aan de muren.
Maar in de geul waar straks de U-bahn doorheen zoeft, ligt onder witte afdek-stof al wel de rails klaar. Verderop in de tunnel werken een paar bouwvakkers aan de stenen wand met een slijptol, verder is het er redelijk verlaten. Hebben de bouwvakkers allemaal lunchpauze of gaat het hier gewoon vrij langzaam?
Na de eerste indruk en foto’s, volgen we onze gids door een zijdeur. Spannend, want ook als het station straks in bedrijf is, zijn dat ruimtes die je doorgaans niet ziet.
We wandelen een lange trap af, gaan een deur door en komen in een volledig witte ruimte met nog drie andere deuren! Weer een deur door, trapje af en voila, we staan ónder de perrons! Deze zogeheten ‘Kehranlage‘ is gemaakt om metro’s te kunnen parkeren en te keren. Dat wil niet zeggen dat een U-bahn hier fysiek een rondje maakt, maar dat de machinist de anlage vooruit in rijdt, veilig uit de cabine stapt, naar de voorzijde van de trein loopt en daar weer eruit rijdt. Een belangrijk onderdeel van het U-bahn net, zodat de dienstregeling op peil blijft en extra treinen kunnen worden ingezet indien nodig. Ook deze ruimte ziet eruit alsof alles morgen al in bedrijf kan gaan!
Ook horen we hier wat leuke verhalen over de Alex-Tunnel, die tussen het station Rotes Rathaus en Alexanderplatz ligt. De tunnel daar is al meer dan 90 jaar oud en met ontzettend zware betonplaten bekleed. Deze worden sinds september 2019 stuk voor stuk losgemaakt, weggetransporteerd en vervangen voor een plaat van veel lichter materiaal. Hierdoor blijft de tunnel veilig, ook als er toekomstig tramverkeer overheen gaat. Bijzonder hoe de oude en nieuwe metro elkaar zo versterken!
Via de keertunnel, een trap, deuren en nog een trap, komen we weer op het perron. Het zijn van die dingen waar je als passagier doorgaans niet over nadenkt, maar wat een tunnelcomplex zit er om een metrostation heen! Vooral ook omdat het nieuwe station direct achter Alexanderplatz ligt en de keertunnel onder de perrons ligt, is het een belangrijk station in de Berlijnse metro-infrastructuur. Fascinerend!
Na nog wat uitleg van de gids, en wat andere vragen van de deelnemers, mogen we nog wat rondlopen op station Rotes Rathaus en foto’s maken. Ik probeer me ondertussen het station voor te stellen met zoevende gele treinen en wachtende mensen op de perrons. Het lukt me nog niet heel goed, maar wat verheug ik me op deze toevoeging aan onze stad!
Eenmaal weer boven bekijk ik de tentoongestelde dingen nog eens wat beter. Ook ontdek ik er een mock-up voor het nieuwe station U-bahnhof Museumsinsel. Dit station is vanwege de diepte het moeilijkste station om te bouwen en gaat dan ook nog niet open als de lijn eenmaal gaat rijden. Het belooft wel een bijzonder station te worden, want het dak wordt een sterrenhemel met meer dan 6600 led-lampjes!
Boorkop van de grote boormachine die deze tunnels heeft uitgegraven.
Foto’s en informatie over het bevriezen van de grond rondom de tunnels. Op de foto’s kun je goed de enorme hoeveelheid ijs zien die rondom de buizen en het staal is ontstaan. Wat moet dat koud zijn geweest, winter ondergronds!
Breng ook een bezoek aan het nieuwe U-bahnstation! (niet meer mogelijk, station is al in bedrijf!)
Nog een laatste foto van bovenaf, bouwhelm en veiligheidshesje inleveren en het bezoek aan de U-bahn zit erop! Wat een leuke ochtend! Het was kort maar krachtig, maar super interessant en erg leuk om een nieuw stukje Berlijn zo eens te kunnen bekijken. Denk je nu; wacht even, dat wil ik ook! Dan kun je je aanmelden via de website van Projekt U5. Houd er wel rekening mee dat de rondleidingen door de U-bahn hooguit één maand van te voren vooruit worden gepland. Dit omdat ze niet precies weten wanneer de voorbereidingen beginnen voor de definitieve opening! Houd de site dus goed in de gaten voor nieuwe data!
Tja, en wanneer is dit hele project nu afgerond? Dat duurt nog wel even. Naar verwachting beginnen de voorbereidingen voor de opening in de zomer en gaat de lijn in het najaar van 2020 rijden. Dan rijdt de U5 van Hönow naar Hauptbahnhof en worden alle nieuwe stations aangedaan, behalve vooralsnog Museumsinsel. Nog even geduld hebben dus, maar wat verheug ik me nu al op de opening!
Nieuwe U-bahntunnel/Project U5/BVG PROJEKT GmbH
Station Rotes Rathaus, Berlijn Mitte
Inmiddels is de U5 in bedrijf genomen!
Bekijk mijn fotoimpressie van de nieuwe metrostations kort na de opening in dit artikel: A new Kid in Berlijn: Metrolijn U5 is klaar!
Dank je wel Emma voor je leuke en interessante artikel. Het ‘verplicht’ ons om Berlijn volgend jaar opnieuw te bezoeken. Ik kijk steeds uitwast je blog. Arend Jan Overstegen.
Mooi verslag. Even gekeken maar februari staat niet meer op de site dus zal wel vol zitten. Jammer maar dat heb je als je last-minut besluit om weer naar Berlijn te gaan.