Muurverhalen • Korte verhalen en anekdotes

In het voorjaar van 2019 deed ik via Twitter en Instagram een oproep; iedereen die een tof verhaal heeft over de Berlijnse muur, hoe lang geleden ook, hoe kleinschalig of juist bijzonder; stuur het in! En wat een bijzondere verhalen heb ik gekregen! Waanzinnig mooie verhalen, en een paar kleinere, kortere anekdotes. Sommigen zelfs voorzien van foto’s die tevoorschijn kwamen uit reeds vergeten fotoalbums. Anderen zonder beeld maar zo treffend beschreven, dat ons brein de rest invult. Stuk voor stuk zijn ze geweldig, en allemaal het delen waard. In de aanloop naar 30 jaar Mauerfall, verschijnen tussen 28 oktober en 10 november dagelijks nieuwe verhalen online. Ons alweer achtste verhaal bestaat uit korte verhalen, anekdotes en berichten.

Sandra bezocht Berlijn in april 1989 met haar school – Het was april 1989, rond Pasen, dat we met de vijfde klas van het VWO naar Berlijn gingen. Ik keek er enorm naar uit, het leek me zo bijzonder om naar die stad te gaan! Met de bus gingen we er heen. Bij de Duits-Duitse grens werd de bus gecontroleerd met een spiegeltje, alsof je in een spionagefilm zat. Uiteindelijk kwamen we in West-Berlijn aan. De Berlijnse muur maakte veel indruk op mij. Hoe kan je zo iets neerzetten? We hebben ontzettend veel verhalen gehoord en veel dingen gezien. Zoals dat het KaDeWe gebouwd was om de Oost-Berlijners te laten zien dat in West-Berlijn alles gekocht kon worden en dat er in West-Berlijn geen censuur was.

En ja, natuurlijk zijn we bij Checkpoint Charlie geweest, we hebben ook in het museum daar rondgelopen. We zijn ook bij de Reichstag geweest. Qua weer hadden we heel veel geluk, want het was heerlijk warm en zonnig lenteweer. Later hebben we ook het Olympisch stadion bezocht. Ik kan me herinneren hoe één van mijn klasgenoten eerst de Hitlergroet bracht op de plek waar Hitler gestaan zou hebben en vervolgens Hitler belachelijk maakte. We lachten erom, maar ik schaamde me er ook voor. We waren jong en deden dom, zoals jonge mensen dat doen, en we waren ons niet bewust van de zwaarte van de geschiedenis, omdat we nog te weinig levenservaring hadden.

We bezochten ook Oost-Berlijn. We liepen er met open mond rond. Wat een stilte, wat een rust, alsof je in een compleet andere stad bent! Wat mij vooral opviel, is dat het er zo schoon was. En er waren heel veel oude gebouwen, prachtig gerestaureerd. We liepen rondom Alexanderplatz en de Fernsehturm. Vlakbij de Fernsehturm hebben we ergens gegeten, maar wat en waar weet ik niet meer. Het eten was wel eenvoudiger dan in het Westen, dat is me wel bij gebleven. Aan het einde van de dag gingen we terug naar West-Berlijn, niet veel later terug naar Nederland. “De muur staat er al 50 jaar en die blijft er nog wel 50 jaar staan”. Dat was het gevoel dat ik had toen we weggingen. Niet veel later hoorden we in het nieuws dat het rommelde in het Oostblok.

Martijn de Jonge bezocht Berlijn vier dagen lang, in september 1981 – Voor een klein jongerentijdschrift reisde ik als fotograaf naar West Berlijn, daar was toen veel te doen. De Minister van Buitenlandse Zaken Haig kwam langs uit Amerika, terwijl er een groot aantal ontruimingen van kraakpanden in Berlijn verwacht werden. Via de transitoweg met visum in Kreuzberg beland, waar we in een enorm kraakpand werden onder gebracht. De volgende dag waren er talloze demonstraties en rellen, en overal was ME en waren er arrestaties.

Op de derde dag in Berlijn hebben we de Berlijnse Muur en Oost Berlijn verkend. De Muur was vanaf onze basis aan de Lausitzerstrasse snel gevonden en vol gekalkt met allerlei teksten en leuzen. Als Nederlander viel me de leus ‘Liever maf dan Mof!‘ meteen op, evenals nog wat kleinere figuurtjes. Pas drie decennia later kwam de foto die ik daar maakte weer boven en werd de leus door punkdichteres Diana Ozon direct herkend. Ze vertelde dat het een echte Jules Deelder was, herkenbaar aan de signering rechtsonder. En die andere figuurtjes bleken van de Stads Kunst Guerrilla (SKG) te zijn, die destijds feesten en partijen in de gevestigde musea placht te ontregelen. Nederlandse invloed in Berlijn, reeds in 1981!

Aad Engering – We zijn in het weekend van 25 maart 1988 naar Berlijn geweest. Er was nog totaal geen sprake van een val van de muur. We sliepen in het Ambassador hotel en hebben ook een tochtje naar de andere kant van de muur gemaakt. Je ging met de metro erheen. We hebben daar wat rondgekeken en wilden na afloop daar nog ergens dineren om het geld op te maken, maar we waren nergens welkom. Maar we mochten ons Oost-Duitse geld niet weer mee terug nemen naar West-Berlijn. We hebben gezocht naar een oplossing en vonden uiteindelijk bij een metrostation een heel oud krom dametje, hebben haar ons probleem voorgelegd en gevraagd of zij dat geld kon gebruiken. Ze begon te huilen en ze zei dat ze dan weer voor een maand koffie kon kopen en nam het geld dankbaar aan. Wij kwamen met een brok in onze keel weer terug in het westen. We hebben geen foto’s gemaakt, maar wel dat weekend gefilmd! Helaas mocht de videocamera niet mee naar Oost-Berlijn. We hebben er destijds een soort verhaaltje van gemaakt, alsof we een documentaire opnamen, al was het natuurlijk wel wat amateuristisch. Naar aanleiding van je oproep hebben we de video weer eens aangezet. Voor ons was het erg leuk om jezelf weer terug te zien na al die jaren! De video bracht veel herinneringen weer naar boven. Zo heeft ons bezoek aan Berlijn in 1988 toch veel indruk gemaakt! In 2005 zijn we nog weer eens een weekend naar Berlijn geweest, al was het toen wel een totaal andere stad geworden.