In het voorjaar van 2019 deed ik via Twitter en Instagram een oproep; iedereen die een tof verhaal heeft over de Berlijnse muur, hoe lang geleden ook, hoe kleinschalig of juist bijzonder; stuur het in! En wat een bijzondere verhalen heb ik gekregen! Waanzinnig mooie verhalen, en een paar kleinere, kortere anekdotes. Sommigen zelfs voorzien van foto’s die tevoorschijn kwamen uit reeds vergeten fotoalbums. Anderen zonder beeld maar zo treffend beschreven, dat ons brein de rest invult. Stuk voor stuk zijn ze geweldig, en allemaal het delen waard. In de aanloop naar 30 jaar Mauerfall, verschijnen tussen 28 oktober en 10 november dagelijks nieuwe verhalen online. Ons vierde verhaal komt van F. Heusen. Zijn vakantieliefde uit Roemenië bleek achter het ijzeren gordijn in de DDR te wonen. Toch ging hij in 1977 bij haar op bezoek.
Als 20-jarige ben ik in 1977 in de toenmalige DDR geweest. Eerder had ik tijdens een vakantie in Roemenië een meisje leren kennen, ze heette Ute. Na deze vakantie hebben we een tijdje met elkaar geschreven. Uiteindelijk wilde ik haar toch graag weer eens zien! Maar omdat ze in Aschersleben in Sachsen-Anhalt woonde, betekende dat ik naar de DDR moest reizen. Voor mijn vertrek heb ik een officieel bezoekersvisum voor de DDR aangevraagd en daarna ben ik vanuit mijn woonplaats Amsterdam per trein naar Aschersleben gereisd. De regel was dat ik bij aankomst in de DDR me binnen 24 uur moest melden bij het politiebureau. Daar kreeg ik vervolgens een stempel in m’n paspoort. Het ging hetzelfde bij vertrek. Dat paspoort heb ik nog altijd, als aandenken.
Uiteindelijk ben ik een weekje bij Ute gebleven, die nog thuis bij haar ouders woonde. Samen bezochten we toen ook Oost-Berlijn een dagje. We hebben onder andere het Palast der Republik en de Fernsehturm bezocht, en uiteraard ook de Berlijnse muur vanaf een afstandje gezien.
Deze muur bleek echter niet alleen letterlijk te zijn, maar vormde ook figuurlijk een barriere om onze vriendschap voort te zetten en eventueel verder uit te bouwen. We wisten dat het voor haar niet mogelijk zou zijn om vanuit het Oostblok naar West-Europa te reizen. Na mijn bezoek aan Ute en Berlijn is ons contact helaas verwaterd. Ik ben nu gelukkig getrouwd. We hebben twee kinderen, de oudste is geboren in 1989, het jaar dat de muur viel.
Achteraf hadden wij – mijn ouders en ik – maar weinig kennis van hoe het er in de DDR eigenlijk écht aan toe ging. Er was zo weinig informatie beschikbaar, en je kon niet even iets opzoeken, zoals dat nu met internet en sociale media zo makkelijk gaat. Ook heb ik wel eens het gevoel gehad dat ik tijdens mijn bezoek aan de DDR in de gaten werd gehouden door de Stasi. Het kan eigenlijk niet anders dan dat dat zo is gegaan. Een paar jaar geleden was ik terug in Berlijn en heb ik toen ook de Stasigevangenis in Hohenschönhausen bezocht. Wat moet dat een vreselijke misère voor de gevangenen zijn geweest, ongelooflijk.
De dag dat we Berlijn in 1977 bezochten was trouwens een zwaar bewolkte dag. Maar toen we bovenop de Fernsehturm waren, brak heel eventjes de zon door. Ik maakte toen een foto van de schaduw van de Fernsehturm op Alexanderplatz. Achteraf denk ik wel eens dat die zon toen een sprankje hoop moet zijn geweest voor de ‘normale’ bevolking en de grauwe aanblik van het leven in de DDR
Tekst en foto’s: F. Heusen – Werkt als bouwkundig projectleider en speelt al bijna 30 jaar petanque, in verschillende competities en toernooien in verenigingsverband. Nog altijd zeer geïnteresseerd in Duitsland, de DDR en de (val van de) Berlijnse muur.
