Eindelijk is het zover. Tien jaar (of eigenlijk zelfs 25 jaar) nadat de allereerste spade de grond in ging, is de verlenging van de metrolijn U5 in Berlijn klaar! Een bijzonder moment voor het Berlijnse openbaar vervoer, want de afgelopen tien jaren was Berlijn Mitte één grote bouwput. Ik kan me Unter den Linden niet eens meer herinneren zonder “Baustelle”! Natuurlijk stond ik met mijn nieuwsgierige neus vooraan toen op vrijdag 4 december om 11:58 uur de nieuwe lijn werd geopend. Ik huppelde Bahnhof Unter den Linden binnen en bezocht daarna ook de andere nieuwe stations, die samen de verlenging van de U5 vormen. In dit artikel vertel ik je alles wat je wil weten over de nieuwe metrolijn én heb ik natuurlijk een hoop mooie foto’s!
2,2 kilometer nieuwe metrotunnel. Twee nieuwe stations, drie bestaande stations die we tot nu toe kenden als de U55. Eén station dat helaas niet op tijd af is, maar wel medio 2021 opent. Ruim negen jaar werkzaamheden en ook ruim 550 miljoen euro verder. Het is niet niks, maar dan heb je ook wel echt wat! “Projekt U5” vormt de dringend benodigde verlenging van de metrolijn U5, die tot nu toe vanuit Hönow (oost-Berlijn aan de stadsgrens) naar Alexanderplatz reed.
Sinds 4 december 2020 rijdt hij nu na Alexanderplatz door naar de stations Rotes Rathaus, Museumsinsel, Unter den Linden, Brandenburger Tor, Bundestag en Hauptbahnhof. Het is een enorme stap vooruit, want de bussen (zoals Bus 100) die op dit tracé reden waren vaak sterk overbelast. Voor toeristen is de metroverbinding een geweldige manier om snel de belangrijkste bezienswaardigheden van Berlijn te bereiken, voor de locals is vooral het kunnen vermijden van Alexanderplatz als gedwongen overstap naar Hauptbahnhof, en de kruising met de U6 een fantastische toevoeging.
Omdat ik zelf in Friedrichshain aan de U5 woon, is de opening van de verlenging een waar feestje. De verbinding met – met name – het mooie Tiergarten park is een cadeautje waar ik érg lang naar uit heb gekeken. Vanwege de betere verbinding met Tempelhof en West-Kreuzberg kan ik nu zowel de Ringbahn als de eeuwig drukke U1 (die er jaarlijks wel een paar maanden uitligt vanwege werkzaamheden) ook mijden. Hoera!
Nieuwe metrolijn U5 in Berlijn – Station Unter den Linden
Dus vanuit dat enthousiasme kun je je vast voorstellen dat ik vrijdagochtend vol enthousiasme in de kou voor een zij-ingang van Bahnhof Unter den Linden stond te wachten op de opening. Ik was iets daarvoor nog even bij U6-Bahnhof Französischer Strasse wezen kijken, want nu Unter den Linden als U5/U6 station is geopend, wordt dat station na 97 jaar definitief gesloten. Enfin, trappelend in de kou en kletsend met nog een paar enthousiastelingen stonden we voor de gesloten ingang. Om 11:58 ging dan eindelijk het hek omhoog en mochten we naar beneden!
Het eerste wat me opviel: modern! Natuurlijk, ik had al een hoop tekeningen en van die typische architectenplaatjes bekeken. Ik wist dat het drie héle moderne en verschillende stations zouden worden. Maar in het echt ziet het er toch altijd weer anders uit dan op een plaatje.
Het perron van de U6 ligt op het hoogste level, vlak onder de straat. Doordat de perrons aan de zijde liggen en niet in het midden, oogt het zonder verkoopstandjes ineens heel anders dan het oude station Französische strasse. Het is veel minder hoog, maar het lijkt toch ook breder.
Daar is ‘ie hoor, de nieuwe naam! Shiny bordjes nog, ik ben benieuwd hoe lang het duurt voor daar de eerste stickers op zitten!
Elk nieuw station heeft een eigen architect. Bahnhof Unter den Linden is door het architectenduo Ingrid Hentschel en Axel Oestreich ontworpen. Zij ontwierpen ook het U-bahnhof station Brandenburger Tor. Daardoor is het op vergelijkbare plannen gebaseerd en zijn er dezelfde materialen gebruikt: schelpenlijmsteen voor de muren, witte terrazzovloeren en zwarte steunpilaren.
Hoe fijn is het dat de U5 nu met de U6 kruist. Een handige Ost-West achse binnen het U-bahnnet was er alleen maar in de omgeving van Zoologischer Garten (waar de U9 de U2 kruist), maar niet zo centraal in de stad. Als je uit de U6 komt, kun je met trappen, liften of de superlange roltrap naar beneden, naar het perron van de U5.
Het perron van de U5 ligt op 14 meter diepte, het gehele station ligt tot 17 meter onder de aarde. Best een diep station dus, zeker voor Berlijnse begrippen! Die roltrappen zijn daarom ook een welkome afwisseling, ook om zo de drukte goed aan en af te kunnen voeren. Het mooie vind ik zelf dat het zo hoog is; je krijgt daardoor ook echt een ruimtelijk gevoel.
Wie liever met de gewone trap gaat, kan dat natuurlijk ook doen. Er zijn vanuit de U5 drie uitgangen, wat ook qua vluchtwegen natuurlijk een verstandige keuze is geweest. Zeker als er straks weer evenementen in Berlijn plaats zullen vinden, of grote demonstraties, is deze ruime opzet erg handig.
In de U5 hebben ze gekozen voor zwarte natuurstenen muren. Verstandig, want zo kun je in elk geval de verschillende U-bahnlijnen en perrons goed van elkaar onderscheiden!
De kunstwerken beneden bij de U5 gaan allemaal over de wetenschap. Interessant leesvoer als je op de volgende metro staat te wachten!
Bahnhof Unter den Linden was voor mij écht een grote verrassing. Ik had eerder – augustus 2019 – al een sneak peek gehad bij Station Rotes Rathaus (dat artikel kun je hier lezen), dus dat station had ik al gezien. Maar van Unter den Linden alleen nog plaatjes, dus hoe gaaf is het om er ineens in ’t echie rond te lopen! Het stikte er natuurlijk van de journalisten, fotografen, en vooraanstaande politici, maar ook héél veel instagrammers en hobbyfotografen die een kijkje kwamen nemen. Het was bijzonder om voor ’t eerst in maanden zoveeel mensen met een grote grijns op hun gezicht te zien, erg tof!
Nieuwe metrolijn U5 in Berlijn – Station Rotes Rathaus
Daar is ie dan, helemaal af! Rotes Rathaus vond ik al de vorige keer een spannend station om te bezoeken, maar nu met de mooie felgele U-bahntreinen van de BVG erdoorheen is het helemaal af!
De bijzondere zuilen in het midden van de sporen dragen het plafond. Ze zijn bijzonder, want tijdens het maken van het dak, hebben ze de bovenkanten van steunpilaren aan de onderzijde van het dak als eerste ingegoten. Pas daarna hebben ze de de rest uitgegraven en de ronde pilaren gemaakt waar het dak op steunt. Eigenlijk een soort andersom-constructie! De champignon-koppen (zoals de bovenkant van de steunpilaren worden genoemd) hebben een afmeting van 7 bij 9 meter!
Het onwerp van de zijmuren is overigens ook bijzonder. De wanden zijn niet alleen krommend, maar de tegels zijn ooknog eens in diagonale vorm geplaatst. Hiervoor kreeg vrijwel elke individuele tegel een unieke maat en vorm, en moesten ze dus meer dan 3000 unieke tegels maken! Dat was wel een beetje veel gedoe en mede daardoor viel het project veel duurder uit dan gepland.
Hier zie je goed de twee verdiepdingen van het station. De metro-verdieping (16 meter diepte) is van de U5, daarboven is het tussenplatform met zicht op de perrons. Vanuit daar kun je aan weerszijden de roltrappen naar het buitenniveau nemen, direct voor het Rotes Rathaus.
Onder de metroperrons ligt nog de oude keer-constructie van voormalig eindstation Alexanderplatz, die nu gebruikt wordt als ondergrondse parkeerplaats voor treinen.
Zoef!! Vanaf hier ben je in minder dan tien minuten op Hauptbahnhof.
Ook leuk, bovengronds ineens allemaal nieuwe stadsgezichten! Zo fijn om nieuwe foto’s te kunnen maken van de bijzondere en mooie bezienswaardigheden die we in Berlijn hebben, zoals het centrale gemeentehuis van de stad, het Rotes Rathaus.
Nieuwe metrolijn U5 in Berlijn – Museumsinsel opent in 2021
Hoe jammer het ook is dat de nieuwe halte Museumsinsel pas later opent; het is volgens mij écht het wachten waard. Als je met de nieuwe metrolijn U5 reist, rijdt je natuurlijk ook al door dit station. Stapvoets, vanwege de werkzaamheden die er nog altijd zijn, maar ook zodat iedereen al een beetje kan bekijken hoe het eruit komt te zien. Het ontwerp van de Zwitserse architect Max Dudler is enorm bijzonder! Het plafond is namelijk koninklijk blauw, en bevat meer dan 6000 kleine lampjes, die samen een bijzondere sterrenhemel vormen. Het is geinspireerd op een toneelbühne die Karl Friedrich Schinkel (bekende stadsarchitect en kunstenaar) in 1815 maakte voor een uitvoering van Die Zauberflöte van Mozart. Architect Max Dudler wilde met de sterrenhemel graag een eerbetoon aan (dat werk van) Schinkel brengen, maar ook de kunsten eren in het station.
Op 9 juli 2021 is het station Museumsinsel geopend en te bezoeken!
Foto: projekt-u5.de
Maar wellicht nog wel spannender, is de ligging van dit nieuwe station en halsbrekende toeren die zijn uitgehaald om het te bouwen. Het ligt precies naast het nieuwe Humboldt Schloss, en het perron loopt onder het Spreekanaal en het Kronprinzenpalais (tegenover het Duits Historisch museum). Omdat het tussen zoveel bijzondere en oude gebouwen ligt, kon de grond niet simpelweg worden opengemaakt om het station van bovenaf te bouwen. Alleen aan weerszijden van het 180 meter lange station zijn open putten gemaakt waar in gebouwd kon worden, het perron ertussenin moest van daaruit uitgegraven worden.Foto: projekt-u5.de
Om te kunnen graven, is gebruik gemaakt van moderne bevriezingstechnieken. De moerassige aarde werd compleet bevroren tot 105 meter diepte, op 95 plekken werden daarvoor pijpen geinstalleerd. Met pekel konden ze zo de grond bevriezen en daarna veilig graven om de perrons en ingangen te kunnen bouwen. Nadat het grove werk was gedaan, werd heel voorzichtig de grond weer ontdooid. Dit ging in stadia, zodat alle lekkages konden worden gedicht. Nu het af is, zijn zowel de tunnels als het station dus waterdicht!
Bärlinde de tunnelboor
Met de speciale tunnelboor Bärlinde zijn vanaf station Rotes Rathaus (tussen Alexanderplatz en Rathaus was al een oude tunnel) twee tunnels geboord. Deze tunnelboor is een flinke dame van 74 meter en 700 tonnen zwaar! Niet alleen boorde ze de tunnel, maar ook bouwde ze (automatisch!) het tunnelkarkas met betonnen wandplaten. Zo kon de boor telkens door slechts twee personen bestuurd worden!
Ondertussen werd ook de bodem van het Spreekanaal verstevigd met zandzakken, om te voorkomen dat deze instabiel zou worden. In een paar jaar tijd werden zo de metrotunnels geboord en aangelegd; onder de Spree door, daar onder het Humboldt Forum, het Spree kanaal en daarna onder Unter den Linden tot aan het station Brandenburger Tor. Tussen de metrotunnel en het Spreekanaal ligt “maar” 6,3 meter!
Foto: picture alliance / dpa
Omdat Bärlinde na het boren van de eerste tunnel overigens niet terug kon, werd de boor helemaal uit elkaar gehaald en stukje voor stukje door de tunnel weer naar het beginpunt gehaald. Daar werd ze weer in elkaar gezet, verplaatst en begon ze aan het boren van de zuidelijke tunnel. Nadat die klaar was, werd Bärlinde weer uit elkaar gehaald, nog weer terug door de tunnel getransporteerd en uiteindelijk weggevoerd.
Nieuwe metrolijn U5 in Berlijn – De oude nieuwe stations
Wie kent het schattige pendeltreintje U55 nog? Het reed jarenlang heen en weer tussen Berlijn Hauptbahnhof en Brandenburger Tor, met alleen een stop bij U-bahnhof Bundestag. Deze stations vormden samen de eerste fase van de nieuwe metrolijn U5 in Berlijn, die al tussen 1995 en 2010 was gebouwd.
Brandenburger Tor
Naast het bestaande S-bahn station Brandenburger Tor (voormalig station Unter den Linden, als u het nog volgen kunt) werd het nieuwe U-bahnhof gebouwd. Jarenlang niet zo heel boeiend, want de simpele metrorit met de U55 was ook prima te lopen. Nu is Brandenburger Tor echter een uitstekend station op de U5 geworden, en daarmee essentieel voor de toekomst bij grote evenementen. De curve in het station maakt het bijzonder, de strakke en eenvoudige aankleding een rustige plek.
Opvallend is wel de bijzondere historie over de Brandenburger Tor, die met mooie foto’s, tekeningen en korte teksten in het Engels en Duits verteld wordt. Wil je meer weten over de Brandenburger Tor? Klik dan hier om mijn longread over de voormalige stadspoort te lezen!
Erg leuk om te zien dat zoveel mensen ook de moeite doen om nog een bezoek te brengen aan de oude nieuwe stations. Ook hier liepen veel mensen te fotograferen. Nu de U5 doorrijdt, bekijk je het station toch met andere ogen. Voor mij is deze halte echt ideaal, vanuit hier is het nog slechts een paar minuten wandelen naar het grote Tiergarten park!
Bundestag
Dan Bundestag! Een meeeega strak ontworpen station, dat vooral uit heel erg veel beton lijkt te bestaan en mij doet denken aan een moderne parkeergarage. Het station is een van de oudste nieuwe stations, want het was al klaar in 1994. Dit omdat het gebouwd was met het nieuwe Regierungsviertel, de parlementsgebouwen waar het hart van de Duitse politieke macht nu is. Desondanks opende het station pas in 2009, toen de U55 tijdelijk ging rijden.
Het heeft een erg hoog plafond, met bijzondere gaten voor daglicht, die via spiegels naar het station worden gebracht. Erg cool, want vergelijkbare technieken zijn gebruikt om daglicht in de plenaire zaal onder de koepel van de Reichstag te brengen!
In dit station is onder andere gefilms voor films zoals Resident Evil en Equilibrium. Vet!
Hauptbahnhof
Endbahnhof! Bitte alle aussteigen. Het laatste – en als je ’t mij vraagt – minst mooie station: Hauptbahnhof! Waar de rest van het glazen treinstation werkelijk prachtig is om te zien, is het U-bahnhofstation in de catacomben echt een betonnen bak. Sorry, maar mooier kan ik het ook niet maken! Hauptbahnhof is écht gruwelijk lelijk, en if anything, hooguit functioneel. Ze hebben hier wel een ode gebracht aan de grote oude stations van Berlijn, met prachtige oude foto’s. Zo zie je Alexanderplatz en Ostbahnhof, maar ook verdwenen stations zoals Stettiner Bahnhof, Potsdamer Platz Bahnhof en natuurlijk de joekel; Anhalter Bahnhof.
Het station ligt op -1, dus een verdieping hoger dan de allerdiepst gelegen sporen waar de treinen naar het noorden (Hamburg, Schwerin) en zuiden (Dresden, Leipzig, München) vandaan vertrekken. Het centrale perron is 140 meter lang en bekleed met graniet in een lichte kleur. Met de lift, een roltrap en drie andere trappen kun je het perron goed bereiken. Bedenk wel dat de andere liften op Hauptbahnhof ontzéttend traag zijn, en dat je dus altijd beter af bent om de roltrap te pakken (indien mogelijk).
Op dit moment is U-bahnhof Hauptbahnhof het eindstation van de U5. Hiermee is de gehele lengte van de U5 tussen Hauptbahnhof en Hönow nu 22 kilometer geworden. Stap je in Hönow op, dan ben je 41 minuten later al op Hauptbahnhof.
Aanvankelijk waren er talloze plannen om de U5 nóg verder te verlengen, namelijk naar Alt Moabit, Turmstrasse (kruising met de U9) en via Jungfernheide helemaal door naar Tegel Airport. Echter vanwege de enorme schulden waar Berlijn tot circa 2016 mee kampte, gingen deze plannen van tafel. En nu Tegel definitief gesloten is, is het niet waarschijnlijk dat deze plannen ooit nog uitgevoerd gaan worden. Daarom loopt er een tram vanaf Hauptbahnhof, die wellicht naar het nieuwe Science-park op Tegel gaat lopen.
Ook de aansluiting voor de geplande U11 onder Invalidenstrasse door is aanwezig, maar ook die wordt waarschijnlijk nooit gebouwd.
Tja! Dat is hem dus, de nieuwe U5! Met een frequentie van 5 minuten, kun je zo megasnel vanuit het centrale gedeelte van Berlijn richting het oosten. Zo is dus het centrum van Berlijn ineens verbonden met het hippe Friedrichshain, met musea zoals het Stasimuseum bij Magdalenenstrasse, maar ook met fijne wandelomgevingen zoals de Gärten der Welt en de Kienberg. Ik hoop over niet al te lang ook eens een kijkje te nemen in Hönow, om te ontdekken wat er aan het einde van de U-bahnlijn ligt. Zo is er nog genoeg te ontdekken!
Wat vind jij zo op het eerste oog van de nieuwe stations? Welke zou je graag bezoeken en lijkt je favoriet? Laat een reactie achter bij de commentaren!
Meer lezen?
➤ Lees over het Openbaar Vervoer in Berlijn.
➤ Artikel over de U-bahn in Berlijn
➤ Het U-bahn Museum in Berlijn
➤ Mee met de U-bahn Cabriotour
Vond je dit een leuk artikel? Overweeg mij te steunen!
Heb je genoten van de informatie of de mooie foto’s in dit artikel? Kon ik je wat nieuws over Berlijn vertellen, je helpen je volgende bezoek aan de stad voor te bereiden, of je voorzien van een flinke-dosis Berlijnpret? Ben je blij dat deze website vrijwel geheel advertentie-vrij is? Fijn! Dat is precies waar ik mijn werk voor doe!Wellicht wil je dan ook overwegen om mij te steunen, zodat ik nog heel lang - en vooral ook meer! - van dit soort artikelen kan maken, die voor iedereen gratis en advertentie-vrij te lezen zijn! Steunen kan op verschillende manieren:
Hallo Emma.
Wat fijn om dit te lezen. Heerlijk dat nieuws uit Berlijn. Nu maar hopen om snel weer naar Berlijn te komen. Het wordt tijd toch?
Groeten uit Oldenzaal
Michel
Mooi verslag weer. Ik krijg hier zo’n zin van om naar Berlijn te gaan. Ook om Unter den linden eens geheel zonder bouwhekken te zien. Al was dat de laatste keer afgelopen februari al een stuk minder.
we hopen er als we weer naar Berlin mogen gebruik van te kunnen maken
Mooi artikel. Ik had er eigenlijk bij willen zijn, maar ja dat gaat even niet (hotels mochten geen toeristen huisvesten). Zodra we volgend jaar weer als toerist naar Berlijn mogen ga ik de nieuwe stations zeker bekijken (en fotograferen).