Als we de Berlijnse winter weer hebben overleefd en de lente in Berlijn losbarst, verheug ik me alweer op de ongelooflijke bloesempracht die ons staat te wachten. Zo rond half april begint in Berlijn een van de allermooiste periodes van het hele jaar, namelijk de bloei van de kersenbloesems aan de Mauerweg! Deze duurt slechts een paar weken, en is daarom een must als je tussen half april en half mei in Berlijn bent! Een bijzonder mooie plek om de prachtige Japanse Sakura’s te bekijken, is de zogenaamde Kirschblütenallee in Lichterfelde.
In het voorjaar van 2018 bracht ik op misschien wel de allermooiste dag van de bloei een bezoekje aan dit voormalig stuk kale Todestreifen van de Berlijnse muur, dat tegenwoordig met 1100 volwassen bomen heel anders oogt. Een heerlijke dag, zonnetje erbij en fotograferen ohne ende. Wat een fijne dag! In dit artikel een fotoserie én video van deze bijzondere Allee.
Als je over het smalle paadje tussen Lichterfelde en Teltow loopt, lijkt het net alsof je door een prachtig park loopt. Overal groen, hoog gras, een prachtige haag en honderden prachtige bloesembomen vormen in het midden een corridor. De takken hangen duidelijk lager door de vele bloemen en de grond is bezaaid met roze bloemblaadjes, die samen een groot roze tapijt vormen. Wat een pracht! De TV-Asahi-Kirschblüten-Allee, ook wel verkort de Kirschblütenallee genoemd, is een van de mooiste bezienswaardigheden tijdens de Berlijnse lente. Je kunt je bijna niet voorstellen dat 30 jaar geleden hier één grote kale vlakte was, met aan weerszijden betonnen muren, die West-Berlijn van de DDR scheidde.
Toch was het echt zo. De gigantische – en vooral troosteloze – woesternij die overbleef toen medio 1990 de Berlijnse muur overal verdwenen was, ging de hele wereld over. Zo bereikte het ook de Japanse televisie, waar de TV-zender Asahi aandacht besteedde aan Berlijn. Zij besloten om onder hun publiek een inzamelingsactie te houden en Berlijn honderden kersenbloesems te schenken. De bomen moesten ‘vrede en rust in de harten van de mensen’ brengen. Naar dit bijzondere gebaar is dit stuk voormalige mauerweg in Teltow vernoemd. Inmiddels staan er in Berlijn meer dan 10.000 Sakurabloesembomen, die op of bij talloze plaatsen zijn geplant die tijdens de Duitse deling een bijzondere rol speelden.
Meer over deze Sakura campagne en de bomen die daarna aan Berlijn geschonken werden, kun je lezen in dit artikel: Sakurabloesem in Berlijn.
Van de 2000 bomen die Berlijn in 1990 kreeg, werd ruim de helft in het zuiden van Berlijn neergezet. En wel precies op de voormalige grens tussen Lichterfelde Süd, een wijk van West-Berlijn, en Teltow, een stadje in Brandenburg (DDR). Er werd voor dit stuk grond gekozen om meerdere redenen. Ten eerste was de Todesstreifen hier destijds vrij breed, op sommige plaatsen zo’n 150 meter.
Zelfs vandaag de dag is de grens hier tussen voormalig oost en west nog goed te zien, omdat je merkt hoe ver de huizen nog altijd uit elkaar liggen. Zeker op het gedeelte waar je de wijk Lichterfelde uitrijdt en het stadje Teltow in komt, zie je ook nog goed het verschil. Er ligt moderner asfalt op de West-Berlijnse wegen en je ziet dat het een stedelijke buitenwijk is. Teltow aan de andere kant oogt veel dorpser en de wegen zien wat rommeliger uit. Uiteindelijk is deze locatie verkozen om over een lengte van 900 meter voormalige Todesstreifen de 1100 kersenbloesembomen aan te planten.
Lust voor het oog: 1100 kersenbloesembomen aan de Kirschblütenallee
De bloei van de kersenbloesems duurt maar heel kort, meestal zo’n twee à drie weken. Omdat het moment dat de bloei begint sterk afhangt van het weer, is voorspellen heel lastig. De ene boom is de andere niet, dus sommige bloesem staat veel eerder in bloei en sommige bomen zijn juist veel later. Denk aan sakurabomen die dicht bij gebouwen staan of in de luwte, zij bloeien vaak veel eerder dan bomen die meer wind vangen.
Aan de andere kant kan regen of wind ook de bloeitijd sterk verkorten. Een flinke voorjaarsstorm blaast zo de bloesem van de bomen en dan is het klaar! Al met al is het dus gokken wanneer de bomen in bloei staan. Maar wie eind april of begin mei in Berlijn is, heeft grote kans om de bloesem ergens in de stad te kunnen bekijken. Vaak bloeien de eerste bomen al midden april, de allerlaatste bomen verliezen hun bloesem midden mei. De bloei aan de Kirschblütenallee begint meestal wat later, zo rond het laatste weekend van april.
Doden aan de Berlijnse muur tussen Teltow en Lichterfelde Süd
Op dit specfieke stuk Berlijnse muur, stonden drie wachttorens. Station 21, station 12 en 13. Wat wij nu kennen als de Kirschblütenallee, loopt vanaf de Ostpreussendam/Lichterfelder Allee naar het zuid-oosten, tot aan de Brandenburger grens aldaar. Ook hier zijn mensen aan de grens om het leven gekomen. Op verschillende plaatsen aan de Kirschblütenallee staan informatiezuilen met foto’s, audiofragmenten en informatie over de muur en de gevallen slachtoffers.
In het eerste jaar dat de Berlijnse muur was gebouwd, vielen er ongelooflijk veel doden. In het najaar van 1962 viel zelfs al het dertigste slachtoffer aan de Berlijnse muur bij Teltow Seehof, aan de grens met Lichterfelde. Op de ochtend van 29 september 1962 was het bijzonder mistig. Günter Seling had opdracht gekregen om een onaangekondigde controle uit te voeren bij toren 21.
De grenssoldaat die dienst had hoorde geritsel maar zag niets en laadde daarop zijn pistool door. Hij schoot vier keer op Seling en een kogel ging door het hoofd. Echter zijn de omstandigheden op verschillende manieren gedocumenteerd. Het ene bericht zegt dat het machinepistool per ongeluk af ging, een ander zegt dat de grenssoldaat Seling voor een DDR-vluchteling aanzag.
Seling werd nog naar een ziekenhuis gebracht en daar geopereerd, maar hij stierf de volgende ochtend aan zijn verwondingen. In tegenstelling tot andere grenssoldaten die in de DDR omkwamen, werd er over de dood van Seling niet bericht in de kranten. Overigens werd in de West-Duitse kranten Die Welt en de Berliner Tagesspiegel wél over de begrafenis van een grenssoldaat die door een kameraad was doodgeschoten geschreven.
De soldaat die schoot is nog in DDR-tijden opgepakt, wat er daarna met hem is gebeurd weet niemand. Ook onderzoeken na de Wende leidden niet tot verdere feiten. Het onderzoek besloot dat het waarschijnlijk om een ongeval ging.
Een ander slachtoffer viel op 13 april 1981. Hans-Jürgen Starrost had zijn diensttijd er al op zitten, maar had daarna moeite om in de burgermaatschappij aan de slag te gaan. In 1979 belandde hij elf maanden lang in de gevangenis wegens ordeverstoring. Na zijn vrijlating moest hij zich regelmatig bij het afdelingshoofd van de Volkspolizei blijven melden. Toen hij daar op 7 april 1981 niet op kwam dagen, bleek dat er weer naar hem gezocht had. Ook zou hem weer een gevangenisstraf boven het hoofd hangen. Hans besloot de gevangenis te ontlopen en onder te duiken.
Op 13 april 1981 kwam hij aan in Teltow, om daar een oude dienstkameraad op te zoeken. Echter was zijn vriend niet thuis, waarna hij de kroeg in dook. In de nacht besloot hij – waarschijnlijk dronken – dat hij uit de DDR wilde vluchten. Hij begaf zich naar het grensgebied met de muur en probeerde met een (onderweg gestolen) metalen ladder, de todesstreifen op te komen. Echter werd hij daar meteen opgemerkt door grenssoldaten, die hem oppakten en vasthielden. Een aanwezige agent van de Volkspolizei schoot vervolgens op hem en trof hem in de onderbuik. Toen de agent van de Volkspolizei later door de Stasi werd verhoord, gaf hij aan dat Hans zich uit de klem van z’n collega’s had vrijgeworsteld en geprobeerd had hem aan te vallen, waarop hij “per ongeluk” schoot.
Hans-Jürgen raakte zwaargewond, maar werd toch niet naar het ziekenhuis gebracht. De grenssoldaten hadden hem eerst voor verhoor naar het hoofdkantoor van de Stasi (Oost-Duitse geheime dienst) in Potsdam gebracht. Dat verhoor ging erg moeizaam, omdat hij telkens weer verzorgd moest worden. Na het verhoor werd hij naar een veldhospitaal gebracht, waar geen intensive care afdeling aanwezig was. Hierdoor verslechterde zijn toestand sterk. Uiteindelijk werd hij toch naar een IC-afdeling gebracht in het ziekenhuis van Potsdam. Daar stierf hij op 16 mei 1981.
Voor mij persoonlijk betekenen deze verhalen dat ook de Kirschblütenallee niet zomaar een leuk parkje met mooie bomen is. Het is ook een gedenkplek aan de onmenselijke muur, die zoveel mensenlevens kostte. Als ik over de Mauerweg loop, bedenk ik elke keer weer hoe fijn het is dat wij vandaag de dag in vrijheid en zonder gevaar voor lijf en leden over de voormalig Todesstreifen kunnen lopen. Amper dertig jaar geleden had dat ons het leven gekost.
Foto’s van de Berlijnse muur op wat nu de Kirschblütenallee is, kun je ook vinden op deze site.
Hanami-feest op de Kirschblütenallee in Berlijn
Sinds 2001 wordt hier elke laatste zondag van April het traditionele kersenbloesemfeest ‘Hanami’ gevierd. Talloze Teltower bedrijven en culturele verenigingen nodigen bezoekers uit om deel te nemen aan dit Japans/Duits volksfeest. Entree kost niets en de bezoekers kunnen genieten van talloze Japanse specialiteiten, muziek en culturele optredens bekijken en meer. Dit trekt jaarlijks ook talloze cosplayers, inmiddels een bekende groep rondom Hanami in Berlijn. De traditie van Hanami is overigens dat je onder de kersenbloesembomen gaat zitten mediteren of picknicken. Dus neem een fleecedeken of een jasje mee om op te zitten en te genieten van de prachtige omgeving.
Check ook de video op de Kirschblütenallee!
1100 kersenbloesembomen aan de Kirschblütenallee in Berlijn Lichterfelde/Teltow
Adres: TV-Asahi-Kirschblütenallee, Mauerweg 14513 Teltow
OV: S25 naar Lichterfelde Süd
Bloeitijd: van eind april tot uiterlijk half mei
Hoe bereik je de Kirschblütenallee? Vanuit centraal Berlijn reis je met de S-bahn heel gemakkelijk naar station Lichterfelde Süd (S25). Als je het station uitloopt en in de Holtheimer Weg staat, ga je linksaf de Westfalenring in. Houdt hierbij links aan en volg het bospad naar het begin van de Kirschblütenallee. Je kunt ook de Holtheimer Weg helemaal uitlopen tot je het park bereikt. Je kunt dan linksaf nog helemaal de Kirschblütenallee doorlopen.
Wat een leuke blogs schrijf je en prachtige foto’s erbij. Ben ze allemaal aan het lezen. Heel inspirerend. Begin mei ga ik met mijn gezin een paar dagen naar Berlijn. Dit verhoogt zeker de voorpret.