Een bezoek aan Berlijn is niet compleet zonder een bezoek aan de Hackesche Höfe. De prachtige Jugendstil-gevels en unieke sfeer horen echt bij Berlijn en zijn de moeite waard om te bekijken. Dwaal hier door de mooie hofjes, bekijk de leuke winkeltjes en boetiekjes of drink een kopje koffie. Centraal gelegen in Berlijn Mitte aan de Hackescher Markt, is de Hackesche Höfe in Berlijn echt een must om te zien.
Als je niet oplet, loop je er echt zo voorbij. Aan de drukke Rosenthaler Strasse in Berlijn Mitte liggen de Hackesche Höfe, een groot complex met oude Jugendstil-panden uit 1906. Als ik me niet vergis is het zelfs het grootste hofjescomplex van Berlijn! Het bestaat uit acht binnenplaatsen, omgeven door winkels en galeries en daarboven woningen en kantoren. De ingang is niet heel groot of bijzonder, maar het is er wel altijd druk, er lopen altijd veel mensen in en uit! Toegegeven, de Höfe is een echte toeristenmagneet, maar als je er op het juiste moment komt kun je er in alle rust ronddwalen en genieten.
Met veertig bedrijven, culturele inrichtingen en appartementen zijn de acht hofjes van de Hackesche Höfe een bijzondere plek. Je vindt de Hackesche Höfe aan de noordzijde van de Hackesche Markt, in Berlijn Mitte.
Geschiedenis van de Hackesche Höfe in Berlijn
De Hackesche Höfe werden in september 1906 geopend door architect Kurt Berndt, met gevels ontworpen door August Endell. Het complex van negen woonblokken omvatte ook destijds al talloze bedrijven en kantoren, winkels, werkplaatsen en woningen. De Hackesche Höfe moesten een voorbeeld worden voor modern en gezond leven en werken in de stad.
De Hackesche Höfe vormden toentertijd Europa’s grootste woon-, en werkplek. Het was een drukke en bedrijvige plek, die niet persé luxueus of bijzonder was, maar juist vormgegeven zoals heel veel hinterhöfe vroeger in Berlijn eruit zagen.
Bij het samenvoeren van meerdere grondstukken tussen de Rosenthaler Straße en de Sophienstraße in Berlijn Mitte, ontstond een vrij te bebouwen plek van 9200 vierkante meter, met ingangen van beide straten. De bestaande bebouwing werd afgebroken, en zo kwam er – naar plannen van de architect Kurt Berndt – het grootste woon- en werkcomplex van Duitsland. Het was ontwikkeld in de traditie van de Lebensreform-beweging, een nieuw concept dat zich tegen de harde gruwelkanten van de industrialisering keerde.
Planning en architectuur van de Hackesche Höfe
Oorspronkelijk werden hofjes in een vaste volgorde gebouwd en ingericht. Huurwoningen kwamen aan de straatzijde, daartussen een woonhof met luxere woningen. Ver weg uit het zichter achteraan kwam dan een bedrijvenhof. Bij de Hackesche Höfe werd het bewust andersom gepland: in het eerste hof feestzaal- en uitgaansgelegenheden, daarna in het tweede en derde hof de gebouwen met fabrieketages en dan in de vergroende binnenzijdes van de blokken huurwoningen met balkon.
Zonlicht én beplanting!
Ook was er – nieuw voor die tijd – rekening gehouden met voldoende zonlicht en zuurstof. Waar de standaard huizenbouw uit die tijd zoveel mogelijk appartementenblokken op elkaar probeerde te proppen, werd er hier echt naar gekeken om de groene omgeving (de oude Joodse begraafplaats uit 1672 en de begraafplaats van de evangelische Sophiengemeinde) ook binnen te halen.
Zo werden ook de hofjes uitgebreid beplant, was er een grote zandbak voor kinderen en meerdere fonteinen. De rond de 80 woningen hadden meerdere balkons en vaak een eigen badkamer, binnentoilet en centrale verwarming, uniek voor die tijd.
Het uiterlijk van de Hackesche Höfe
August Endell, Berlijns architect en ontwerper, kreeg de opdracht om de façaden van de hofjes en de Neumann’schen Feestzaal in het eerste hof aan te kleden. Zijn werk hoort bij de Jugenstil, wat destijds niet echt geliefd was in Berlijn. Vermoedelijk mocht hij daarom alleen het binnenhof doen, en niet de buitenfaçade, die uitgebreid in barokstijl bekleed werd.
Endell’s werk was vrijwel het tegenovergestelde. Met vorm, grootte en volgorde van de ramen, en gekleurde glazuurtegels, creerde hij twee unieke fassaden. Dit deed het hof eruit zien alsof het vier toevallig samengekomen panden aan een pleintje waren. De kleuren richting het oosten zijn blauw en wit, de westzijde nog altijd in bruintonen en een ode aan de uiterst moderne panden van Messels, die de warenhuizen van Wertheim ontworpen had.
Zo ontstond er een modern complex, met een uitgebreide feestzaal, een wijnhandel en een bankfilliaal. Maar vooral vestigden zich hier handelaars met allerlei winkels. Veel confectie: Herenkleding, handschoenen, hoeden, bontwaren. Maar ook: muziekinstrumenten, metalen, kantoormeubels, groothandels voor meel, koffie en nog veel meer. Ook zat hier het meisjestehuis van de Joodse damesbond en de Joodse studentenmensa.
Jaren ’20: sociale problemen in het Scheunenviertel.
Echter al in de jaren ’20 kwaem de eerste veranderingen, ten gevolge van de wirwar van de revolutie van 1919 en de sociaal-economische problemen na de Eerste Wereldoorlog. Het Scheunenviertel begon op hoog tempo te verloederen, wat het aanzicht van de Hackesche Höfe geen goed deed. Veel bedrijven verlieten de Höfe alweer, culturele en openbare activiteiten verdwenen eveneens.
Tot het einde van de Tweede Wereldoorlog werd een deel van het complex door de DeFaKa gebruikt, het Deutsches-Familien-Kaufhaus. Zij gebruikten het pand aan de straatzijde als bedrijfscentrale, de grote feestzaal als bedrijfskantine en talloze bedrijfspandjes als opslag.
DDR-jaren en Mischnutzungskonzept
In 1951, na de oprichting van de DDR, werd de Hackesche Höfe tot volkseigendom verklaard. In 1977 kwam het complex onder ‘denkmalschutz’. Dat was wellicht goed bedoeld, maar het complex werd vervolgens ontzettend verwaarloosd. Sommige panden vielen bijna van ellende uit elkaar. De feestzalen waren ontmanteld en werden voor andere doeleinden gebruikt. In de moderniseringswaanzin van de jaren ’60 werden de façades vrijwel volledig verwoest, op de façade van Hof 1 na. Die was gelukkig beschermd door de daar wonende huurders. Zo bleef er ook informatie over om later de gehele Höfe te kunnen restaureren.
Na de Wende
In 1993 werd het complex teruggegeven aan de erfgenamen van de vroegere eigenaren. In 1994 werd het verkocht aan een ondernemer uit Heidelberg. Deze besloot om – samen met investeerders, de monumentenzorg en een groot reclamebureau – een nieuw concept voor de Hackesche Höfe te ontwikkelen. Het moest een zogeheten ‘mischnutzungskonzept’ worden, dus een grote veelzijdigheid aan gebruik van de Höfe.
Zo begon de renovatie die uiteindelijk 80 miljoen Duitse Mark kostte. Er werden grote kantoren gemaakt in de oude fabriek-etages en de kleine winkels werden aan designers aangeboden. In 1997 was het klaar en sindsdien zijn er theaters, restaurants, winkels, musea, woningen, kantoren, een bioscoop en galeries in de Hackesche Höfe in Berlijn te vinden.
Het maakt het complex een van de allerduurste gebouwen van heel Berlijn! Het Hackesche Höfe complex wordt beschouwd als een van de mooiste voorbeelden van industriële Jugendstil architectuur in Duitsland.
Het oorspronkelijke gebruik van de gebouwen is meegenomen in het restauratieconcept en succesvol uitgevoerd. Tegenwoordig bieden de acht binnenplaatsen van de Hackesche Höfe tussen Rosenthaler Straße en Sophienstraße 27.000 vierkante meter ruimte voor 40 bedrijven, waaronder culturele instellingen, een bioscoop, cafés, winkels en appartementen.
De Hackesche Höfe in Berlijn vandaag de dag:
‘S avonds worden de hofjes waar mensen wonen gesloten, zodat de toeristendrommen ver weg blijven en zij ook hun rust hebben. De afgelopen jaren wisselde het aanbod nog wel eens, maar er zijn inmiddels een aantal fijne vaste waarden in de Hackesche Höfe te vinden.
Levy’s toys – Schattige winkel met leuk speelgoed, toffe cadeautjes, boeken en meer, ook her en der wat originelere hebbedingetjes en souvenirs.
Eat Berlin – Local food! Koop hier een specerijenmix om thuis je eigen currywurst te maken, proef Berlijnse schnaps of andere lekkernijen die uit Berlijn komen!
Ben Rahim – Misschien wel de allerbeste koffiezaak van Berlijn? In ieder geval de beste van Mitte! Als je een rustig moment pakt op een doordeweekse ochtend, is het een oase van rust. Probeer ook het overheerlijke Tunesische pistachegebak bij je koffie!
Ampelmann Shop – Toegegeven, het is een souvenirwinkel, maar wel eentje die met liefde is ingericht en in het mooiste hofje van de Hackesche Höfe zit. Volg de ampellampen om er te komen!
Oxymoron – Een geweldig restaurant waar je kunt ontbijten, lunchen en dineren. Ondanks dat het een bekende pleisterplaats voor toeristen is, komen hier ook locals geregeld een hapje eten of wat drinken op het terras.
Hackesche Höfe in Berlijn
Adres: Rosenthaler Strasse (hoofdingang) of Sophienstrasse (zij-ingang)
Meer informatie: hackesche-hoefe.de
TIP! Ben je in de Hackesche Höfe? Dan is er nog een supergaaf hofje vlakbij, dat je niet over mag slaan! Neem een kijkje bij Haus Schwarzenberg. De ingang ligt aan de Rosenthaler Straße naast de Hackesche Höfe Kino! Geloof mij maar ;-)
Een erg leuk verslag over de Hackesche Höfe met prachtige foto’s. Zorgt weer voor een groot verlangen naar Berlijn.