Negen favoriete films over Berlijn

Nu de donkere dagen weer begonnen zijn, spendeer ik heel wat meer avondjes op de bank dan in de zomer. Met een lekkere kop thee en een warme fleecedeken en uiteraard een goede film. Ik lees niet alleen graag over Berlijn maar kijk ook graag films over de stad. Een beetje om m’n Duits te oefenen en vooral om te genieten van de mooie beelden en de vaak prachtige verhalen. Veel van die films gaan natuurlijk over de geschiedenis, maar een paar spelen zich ook af in het heden. Allemaal zijn ze de moeite waard om te bekijken, hieronder mijn negen favoriete films over Berlijn!

Das Wunder von Berlin

Een van mijn favoriete films over Berlijn, is Das Wunder von Berlin. Net als veel andere films die in Duitsland uitkomen, een ’televisiefilm’. Het is eind jaren ’80 in Oost-Berlijn en Marco pubert er lekker op los. Hij heeft veel vrienden in de punkscene en past zijn haar en kleding daar op aan, tot weerzin van zijn vader, een hoge Stasi-officier. Als Marco na een date met zijn vriendinnetje wordt opgepakt voor het bijwonen van een illegaal punk-optreden, helpt zijn vader hem uit de bak, op voorwaarde dat Marco het leger in gaat. Eerst vindt Marco het vreselijk, maar er schuilt een topsporter in hem, die graag bij een grotere groep wil horen en de NVA (Nationale Volks Armee) wordt zijn nieuwe thuis. Zijn moeder is ondertussen actief geworden in het Neue Forum, samen met Marco’s vriendinnetje. Marco’s vader heeft een affaire en staat binnen de Stasi onder grote druk. Het gezin lijkt steeds meer en meer uiteen te vallen, terwijl ook de DDR haar einde nadert.

Omdat Das Wunder von Berlin niet in de bioscopen heeft gedraaid, is het ook niet een erg bekende film. Toch is dat eigenlijk jammer, want het is een van de mooiste films over Berlijn! Om door de ogen van een gezin de Wende te zien naderen en tegelijkertijd een idee te krijgen van het leven toen, in Oost-Berlijn, is erg bijzonder. Het is een mooi verfilmd verhaal, vol plottwisten maar met een einde dat we natuurlijk allemaal kennen: de val van de muur en het einde van de DDR. Een fijne en ietwat onbekende film, met een mooie en origineel verhaal. Helaas kon ik er geen trailer van deze film vinden, maar de DVD is online makkelijk verkrijgbaar, onder andere bij hier te koop bij bol.com en kost 7.90.
Must-see locatie uit de film in Berlijn: Monument ter herinnering aan 9 November 1989 bij de Bösebrücke, aan de Bornholmer Strasse. 

Der Untergang

Wat deed Hitler in zijn laatste dagen in de gigantische bunker in Berlijn? Terwijl de Russen de stad langzaam maar zeker omsingelen, zijn de troepen van Hitler uitgevochten. Maar de megalomane Nazileider weigert dit te accepteren en stuurt alles wat er nog over is, naar het front. De secretaresse van Hitler, Traudl Junge, is hier allemaal getuige van en ziet wat er zich nog meer voor drama’s afspelen in de bunker. Bij elke aanwezige in de bunker rijst de twijfel of ze trouw willen zweren aan de Führer en sterven in de bunker, of toch vluchten om hun eigen leven nog een kans te geven.

De briljante rol van Bruno Ganz als Adolf Hitler heeft me verrast. Hoe zo’n sympathieke acteur, zo’n gruwelijke dictator zo goed en overtuigend kan verbeelden, vind ik echt geweldig. Het is een bijzondere, heftige en emotionele film, voor een groot gedeelte waarheidsgetrouw, naar aanleiding van het dagboek dat Traudl Junge tijdens de dagen in de bunker bijhield. De intriges onderling, de bizarre waanzin waarin Hitler zijn laatste dagen doorbracht en de onwijs heftige slag om Berlijn: elk detail is fantastisch uitgewerkt. Ik zet de dvd (hier verkrijgbaar) dan ook regelmatig opnieuw aan, gewoon omdat je bij elke keer kijken weer nieuwe dingen ziet, die ineens opvallen. Der Untergang is een wonderbaarlijke film over Berlijn en het einde van de Naziperiode, die de geschiedenis ineens dichterbij brengt dan je van te voren had gedacht.
Must-see locatie uit de film in Berlijn: Locatie van de bunker van Hitler, autoparkeerplaats in de Gertrud-Kolmar Strasse in Mitte. (Tussen Potsdamer Platz en het Joods monument).

Das leben der anderen

Oost-Berlijn, 1984. De Stasi controleert de DDR-bevolking stelselmatig en houdt het land zo in een ijzeren greep. Tijdens de premiere van een nieuw toneelstuk van Georg Dreyman, waarin zijn vriendin Christa-Maria Sieland de hoofdrol speelt, zitten er ook Stasi-officieren in de zaal. Ze besluiten om Dreyman te laten schaduwen, omdat zijn vaderlandsliefde te verdacht is. De overijverige Stasi-officier Gerd Wiesler, krijgt de opdracht om deze operatie op te zetten en te leiden. Maar hoe langer hij Dreyman en Sieland volgt, hoe meer hij meekrijgt van een wereld vol literatuur, vrij denken, muziek, liefde en passie. Wiesler beseft hoe saai en eentonig zijn lege en eenzame bestaan is en hoe sterk de Stasi hiervan een oorzaak is. Ondertussen werkt Dreyman samen met een aantal West-Duitse journalisten en probeert een artikel over zelfmoord in de DDR gepubliceerd te krijgen in West-Duitsland. Christa-Maria wordt ondertussen gechanteerd door een hoge minister uit de Staatspartij en werkt zich uit angst haar werk als actrice te verliezen, steeds verder in de nesten. Dit tegen de achtergrond van het trieste, grauwe en totaal gecontroleerde Oost-Berlijn van de jaren ’80, maakt Das Leben der Anderen een bijzondere dramafilm over de Stasi en de DDR.

Als je iets wil begrijpen van de werkwijze van de Stasi, dan mag je deze film niet missen. Hij laat duidelijk zien hoe bizar de werkzaamheden van de Stasi waren, hoe ver ze gingen in hun bemoeienissen in het leven van mensen en wat een ellende dat voortbracht. De herkenbare plattenbau-flats, de beklemmende verhoorscenes in de Stasigevangenis en het zeldzame inkijkje in de Stasi-universiteit in Potsdam… stuk voor stuk bijzondere scènes die de film levensecht aan doen voelen. Dit drama is een must voor in je filmcollectie.
Must-see locatie uit de film in Berlijn: Karl Marx Buchhandlung (gesloten). Karl Marx Allee 78, Friedrichshain. (U5 Strausbergerplatz). Bekijk ook het huis van Georg en Christa, Wedekindstrasse 21, Friedrichshain.

Lola rennt

Wellicht heb je Lola Rennt ooit al eens gezien, waarschijnlijk tijdens de lesuren Duits op de middelbare school. Het is een geweldig gave en bizarre film, gemaakt in het Berlijn van eind jaren ’90. Lola is een dochter van een bankdirecteur maar heeft weinig contact met hem en regelt haar eigen leventje. Haar vriend Manni maakt er echter een beetje een zootje van, als hij als drugsrunner een grote tas met contact geld verliest. Die tas was voor zijn drugsbaas en Manni is ervan overtuigd dat ze hem doodschieten als blijkt dat de tas met geld weg is. In doodsangst belt hij Lola, vertelt wat er is gebeurd en dreigt een supermarkt binnen te gaan om die te beroven. Lola wil op zoek gaan naar een oplossing maar komt terecht in een soort sliding-doors moment. Het verhaal speelt zich drie keer achter elkaar af, waarin Lola elke keer een andere oplossing probeert te vinden, met telkens weer een andere uitkomst.

Berlijn is dan wel de locatie waar deze film is gemaakt, met het verhaal heeft de stad zelf verder niet zoveel te maken. En misschien is het juist daarom wel zo leuk om de film te zien. Er komen talloze bekende plaatsen naar voren uit de stad, terwijl Lola naar Manni toe rent. De grap is wel dat er niet echt een logische volgorde in lijkt te zitten, want het ene moment rent ze dwars door Friedrichstrasse in Mitte en het andere moment over de Oberbaumbrücke tussen Friedrichshain en Kreuzberg. Het maakt allemaal niet uit, de boodschap van de film draait om de kleine details in je leven. Wat voor gevolgen heeft elke keus die je maakt? En hoe groot kunnen de gevolgen van een – op het oog – kleine beslissing zijn? Een prima film voor een avondje Berlijn-vermaak!
Must-see locatie uit de film in Berlijn: De supermarkt die Manni wil overvallen is een Edeka supermarkt op de kruising tussen de Osnabrücker Straße/Tauroggener strasse in Charlottenburg. (U7 Mierendorffplatz) – Klik hier om de dvd te bestellen.

Goodbye Lenin

Alex is 21 en hij bevindt zich op het toppunt van zijn mannelijke kracht, maar werkt gewoon bij een reparatiebedrijf voor televisies. Zijn vader heeft hun gezin verlaten en woont in West-Berlijn, zijn moeder is sindsdien met de DDR getrouwd en zet zich in voor het vaderland. Vlak voor de muur valt, krijgt ze een hartaanval als ze ziet hoe Alex tijdens een vreedzaam protest hardhandig wordt opgepakt. Ze komt in een coma te liggen en slaapt zo door de hele Wende heen. Als ze na ruim acht maanden weer wakker wordt, is de DDR voorgoed verdwenen. Alleen omdat haar hart zo zwak is, moet Alex er alles aan doen, om te voorkomen dat zijn moeder een tweede hartaanval krijgt en sterft. Ze mag dus ook niets weten van de Wende en de gigantische veranderingen die er gaande zijn. Alex haalt werkelijk alles uit de kast om ervoor te zorgen dat de DDR in hun Plattenbauflat bij Alexanderplatz, verder leeft.

Ondanks het tragische verhaal op de achtergrond, is Goodbye Lenin een lieve en vrolijke film met geweldige humor. De prachtige soundtrack van Yann Tiersen, de mooie beelden uit Berlijn en de geweldige vervlechting met de gebeurtenissen uit die tijd, maken dit een must-see voor iedereen die wat meer wil zien van het voormalige Oost-Berlijn.
Must-see locatie uit de film in Berlijn: Berolinastrasse 21, Mitte. In de plattenbau-wijk achter Alexanderplatz en Kino International. (S+U Alexanderplatz)

Der Himmel über Berlin

Twee engelen ontfermen zich over het lijdende en verscheurde West-Berlijn van de jaren ’80. Damiel en Cassiel luisteren naar de zorgen en gedachten van de Berlijners, die ze soms proberen te verlichten door een kleine aanraking. Zo troost Damiel een depressieve man in de metro en verlicht hij de pijn van een verkeersslachtoffer. Maar als hij Marion ontmoet, een circusdanseres, staat zijn wereld op zijn kop. Zij kan hem niet zien, maar lijkt zich bewust van zijn aanwezigheid en aanraking. Ineens is het engel-zijn niet zo prettig meer voor Damiel, en wil hij dolgraag ook een mens worden, zodat hij met Marion samen kan zijn. Als hij echter eenmaal mens is, realiseert hij zich dat mens zijn nog niet zo makkelijk is en ervaart hij alles wat bij mens zijn komt kijken. Uiteindelijk ontmoet hij Marion weer en begroet ze hem, alsof ze hem altijd al heeft kunnen zien.

Der Himmel über Berlin is een prachtige (deels) zwart-wit film, met een bijzonder verhaal. In de film zie je veel bekende gebouwen en plaatsen uit Berlijn, maar met name de sfeer en de grauwheid van het leven in West-Berlijn zijn tekenend. De rol van Bruno Ganz, die ook Hitler speelt in der Untergang, is weergaloos en maakt het een hele speciale film. Op sommige dagen vind ik hem net ietsje te donker en duister, maar als je er in de juiste stemming voor bent, is dit absoluut een film die je gezien moet hebben.
Must-see locatie uit de film in Berlijn: De brug op het Rote Insel waar het auto-ongeluk gebeurde: Monumentenstrasse in Schöneberg. (S1 Julius Leber Brücke) – De film is hier verkrijgbaar.

Sonnenallee

Stel, je bent een puberjongen in de DDR. Je bent bijna klaar met de middelbare school en vraagt je af of je drie jaar in het Oost Duitse leger wil dienen. Uiteraard maak je je druk om je eerste zoen van het meisje waar je helemaal verzot op bent en om het illegaal verkrijgen van rockplaten uit West-Berlijn. Je rare familie maakt zich druk om het verkrijgen van een telefoon in huis en om onkel Heinz, die allerlei luxe-producten uit West-Berlijn hun huis in smokkelt. Welkom in het leven van Michael, die samen met zijn vriendengroep in de Oost-Berlijnse Sonnenallee woont. De grensovergang ligt voor hun huis, waar natuurlijk de hele dag van alles te zien en te doen is.

Het was destijds (1999) de eerste film die gemaakt werd over Oost-Berlijn en de DDR. Het was pas tien jaar na de Wende en daardoor nog een vrij gevoelig onderwerp. Veel serieuzer dan een komedie kon het daarom nog niet echt worden, maar het is wel een vrolijke film die iets laat zien van het leven van een puber in de DDR. Met veel grappige slapstick humor en prachtige muziek uit de jaren ’70, is dit een heerlijke film voor een fijne avond op de bank. En staat de film niet online? Dan is hij hier te bestellen.
Must-see locatie uit de film in Berlijn: De hele film is in de Studio in Babelsberg opgenomen, omdat de film werd opgenomen toen de hele omgeving rondom Sonnenallee al volledig veranderd was. Maar, bij de Sonnenallee zijn wel de nodige monumenten en en bescheiden plakkaten bij de voormalige grensovergang neergezet. Ook de moeite waard in combinatie met het fietsen van een deel van de Berliner Mauerweg.

Berlin Calling

Berlin Calling is een zwarte komedie over DJ Ickarus, die zich verliest in de Berlijnse partyscene en in een afkickkliniek terecht komt. Hij is bezig met zijn nieuwe album en heeft net een grote Europese tour afgerond. De druk is hoog maar zijn lust om feest te vieren in de beruchte Berlijnse partyscene ook. Al vrij snel verliest hij de realiteit uit het oog, kan hij met drugsgebruik geen maat meer houden en beland hij na een psychose in een afkickkliniek. Alle plannen die hij had – een vakantie met z’n vriendin, het nieuwe album – gaan volledig op de schop. Alleen heeft Icka geen idee hoe hij er zelf weer bovenop moet komen en toch een succesvolle DJ kan zijn.

Het is een echte Berlijnse film, waarin vrijwel de hele tijd plat Berlijns gesproken wordt. Het verhaal vind ik niet extreem ijzersterk, maar de combinatie van de geweldige muziek van Kalkbrenner en de prachtige scenes op talloze bekende plaatsen in Berlijn, maken dit een van de tofste films over Berlijn die je moét zien als je heimwee naar de stad hebt.

Must-see locatie uit de film in Berlijn: Club Maria am Ostbahnhof, waar Icka lekker een avondje gaat dansen, is inmiddels gesloten. Tegenwoordig zit Club Yaam op dat terrein, nadat Maria am Ostbahnhof onder de naam Club Magdalena de Spree afzakte naar een nieuwe locatie. Helaas is ook de Magdalena inmiddels ter ziele. – Dvd of Bluray hier verkrijgbaar.

Weissensee

Oke, eigenlijk is dit een klein beetje sjoemelen, want Weissensee is geen film maar een televisieserie. De serie speelt zich af in de jaren 80 in Oost-Berlijn in de wijk Weissensee en gaat over twee families die door omstandigheden met elkaar verwikkeld raken. Vader Hans en zoon Falk Kupfer werken beide bij de Stasi en leven met hun grote familie gezamenlijk in relatieve luxe in een mooie vila. Martin Kupfer werkt als agent bij de Volkspolizei en heeft een dochtertje met zijn ex. Hij leert per toeval Julia Hausmann kennen, die als beautyconsulente in een winkel werkt. Het is liefde op het eerste gezicht, ondanks het feit dat hun beide families niets willen weten van hun relatie. Julia’s moeder Dunja is een bekende zangeres in de DDR, met een sterke passie voor haar vaderland, maar laat ook een sterk kritisch geluid over de Staat horen en werkt samen met mensen uit het Westen. Natuurlijk blijft dat ook bij de Stasi niet onopgemerkt en komt ze, ondanks een persoonlijke beschermengel binnen de Stasi, behoorlijk in de problemen. Hierdoor komen de familie Kupfer en Hausmann lijnrecht tegenover elkaar te staan.

Weissensee is een prachtige dramaserie, waarbij ik – eerlijk is eerlijk – meer dan eens een traantje weg moest pinken. Er zijn inmiddels drie seizoenen uitgekomen, waarbij de laatste televisie-premiere miljoenen mensen aan de buis gekluisterd hield. Je krijgt een prachtige inkijk in het Oost-Berlijn van 1984, 1987 en uiteindelijk ook in het West-Berlijn van 1989 en 1990. De Stasi speelt een grote rol in dit verhaal en natuurlijk zou het geen Duitse dramaserie zijn zonder bizarre plottwisten en spannende thrillerscenes. De serie is in Nederland op Netflix te bekijken, en anders hier te bestellen, dus geen reden om niet te kijken!

Must-see locatie uit de serie in Berlijn: bezoek het Stasimuseum in Lichtenberg, waar veel scenes uit de serie op het dak zijn gefilmd. Ook de Stasigevangenis in Hohenschönhausen, waar je ook de verhoorkamers van de Stasi kunt bezoeken, is erg de moeite waard.

Dit artikel bevat een aantal affiliate-links. Dat betekent dat wanneer je via die link online een aanschaf doet, ik een klein percentage van het aankoopbedrag krijg. Maak je geen zorgen, je betaalt gewoon dezelfde prijs voor het product, daar verandert niets aan. Zie het als een manier om mij een beetje te ondersteunen bij mijn blog. En uiteraard werk ik alleen samen met betrouwbare shops en partners! Meer informatie in mijn privacy-verklaring.