Ondanks alles: Festival of Lights 2020

Ik weet niet meer hoe vaak ik de woorden ‘het is een raar jaar’ al heb gebruikt dit jaar, maar ik merk toch dat ik er telkens weer een beetje op terugval. Alles is anders en elke keer is het weer een kleine teleurstelling als vaste, feestelijke momenten (begrijpelijk!) niet door kunnen gaan. Hoe anders was dat met het Festival of Lights dit jaar! Een vaste prik aan het begin van de herfst in oktober, was het festival nu verplaatst naar midden september. Het trekt jaarlijks duizenden mensen, waarop ik had aangenomen dat zo’n groot festival met zoveel drukte ook niet door zou gaan… toch? Kennelijk had ik het mis! Want zelfs de organisatie bleef maar herhalen: het gaat door. En jawel hoor, op vrijdag 11 september gingen inderdaad ’s avonds om 20 uur de lichten aan in heel Berlijn!Een lichtfestival midden september, kan dat wel? Is het niet veel te licht rond 19 uur, de tijd dat de lampen normaliter aan gaan? De kritiek was afgelopen februari, toen de nieuwe datum werd aangekondigd, niet van de lucht. Waarom moest het festival verplaatst worden? En waarom dan nota bene naar voren gehaald, in plaats van naar later in het jaar? En kan het eigenlijk wel, een lichtfestival in corona-tijden? Het trekt toch immers jaarlijks duizenden, zo niet een miljoen bezoekers naar Berlijn. Wil je die allemaal bij elkaar hebben in zo’n tijd? Kennelijk vond de organisatie het prima en ook de stad gaf er toestemming voor.

Maargoed, doorgaan of niet; zelf zou het voor mij hoe dan ook een ander festival of lights worden dan anders. Of beter gezegd; geen. Want ik zou er niet bij zijn. Al ruim een jaar stond voor september 2020 een lange vakantie gepland, van de 12e tot en met de 24e. Normaal is dat nooit een probleem, want ik zou precies op tijd voor het lichtfestival weer terug zijn. Tot ze begonnen te schuiven met de datum. Eerst in januari al, werd het festival verplaatst. En in februari werd er weer een nieuwe datum aangekondigd, nu midden september. Ik zag het met lede ogen aan. Dit betekende niet alleen dat ik mijn tiende editie van het Festival of Lights zou moeten missen, maar ook geen rondleidingen kon geven tijdens het festival. Tja. Daarna kwam corona, en de rest is geschiedenis. Wat een teleurstelling.

Eén geluk had ik dan toch nog. Omdat het oorspronkelijke bestemming van onze vakantie vanwege corona was compleet was veranderd, vertrokken we niet al de 12e september, maar pas maandag de 14e. En zo kon ik er zaterdagavond op de fiets toch nog even op uit! Voor in mijn fietskrat lag mijn camera en had ik mijn statief gepropt. Ideaal voor een snel en veilig rondje langs de mooiste festival of lights bezienswaardigheden. Uiteindelijk heb ik bijna vier uur door Berlijn gefietst en een aantal prachtige foto’s gemaakt. Deze wil ik graag met je delen. Maar ook wil ik toch een kritische noot laten vallen over het festival. Die volgt aan het eind van dit artikel.

Ik startte dit keer niet ergens in Mitte, maar in m’n eigen ‘hood’, namelijk bij de Oberbaumbrücke in Friedrichshain. In voorgaande jaren werd deze altijd – behoorlijk teleurstellend verlicht door Berlin Leuchtet met laserlicht, maar nu eindelijk eens grootschalig uitgelicht door Festival of Lights. En hoe! Prachtige projecties tegen een geweldig blauwe lucht. Ik geef meteen toe; starten met zo’n schemeringslucht, das hat was!

De verlichting op de Oberbaumbrücke is bijzonder, want deze brug vormde ooit de grens tussen Oost en West. Daarom was de brug dit jaar gebombardeerd tot symbool van de vrijheid.

Spectaculaire verlichting en een fijne aftrap van het festival!

Na de Oberbaumbrücke fiets ik langs de Emmaus-kerk tegenover Görlitzer Park, maar die verlichting is nauwelijks te zien. Snel kijk ik op het kaartje, wat de stad nog meer te bieden heeft. En mijn oog valt op het Schloss Charlottenburg, een ruime 40 minuten fietsen. Ga ik dat doen? Het is een heerlijk zomerse avond, dus waarom niet! Ik stap weer op en stippel mijn route uit. Tijdens de route maak ik nog een kleine omweg langs het Bundesministerium für Finanzen. Vorig jaar was daar een prachtige verlichting, dit jaar zijn het een hoop euromunten.

Voila, daar zijn we dan! Nog niet eerder heb ik dit bijzondere paleis op zo’n manier verlicht gezien en het ziet er geweldig uit! Wat een mooie kleuren, en wat een gigantische grote projectie is het geworden! Het is een gigantische videomappingshow van drie minuten, gemaakt door 3D-projectiebureau RE:SORB uit Berlijn. Het is een reis door de moleculaire dieptes van de natuur, tot in de cosmos, waar immers alle dingen zijn ontstaan. Echt een geweldige highlight van het Festival of Lights!

RE:SORB was een van de vier bureaus die door het Festival waren uitgenodigd om speciaal voor het Schloss een 3D-mapping show te maken. De andere drie bureaus, Tina Zimmermann (Berlijn), Clockwork (Polen) en MP Studio (Bulgarije), zijn eveneens voormalig winnaars van de vele wedstrijden die georganiseerd werden rondom het festival.

Met dit soort prachtige beelden is het echt hopen dat het Schloss Charlottenburg er volgend jaar weer bij is! Wat een geweldige locatie. Goed vond ik ook dat er – vanwege de drukte – regelmatig met megafoons toe werd opgeroepen om maskers te dragen en voldoende afstand te houden. En dat deed iedereen ook!

Tegenover het Schloss staan twee bijzondere musea, met geweldige kunsttentoonstellingen. Museum Berggruen is een van de meest bekende verzamelingen van moderne kunst. Denk aan werken van Georges Braque, Paul Klee, Pablo Picasso en Henri Matisse. Gaaf! De buitenzijde is dit jaar verlicht met een standbeeldprojectie en is daardoor nog bijzonderder dan anders.

Er tegenover ligt het andere kunstmuseum, ‘Sammlung Scharf-Gerstenberg’. Hier vindt je binnen schilderijen, grafische afbeeldingen en sculpturen uit de verzameling van Dieter Scharf. Scharf nam de werken over van Otto Gerstenberg, een beroemde industrieel uit Berlijn, die door de jaren heen een zeer bijzondere verzameling aan kunst bijeen kocht. In het museum zijn onder andere werken van Dürer, Rembrandt, Van Ruisdael, Degas, Hokusai, Liebermann en de Toulouse-Lautrec de bekijken. De buitenkant is dit keer ook écht prachtig, met een gespiegeld standbeeld zoals op Berggruen.

Dan spring ik weer op de fiets. Bij de Siegessäule besluit ik niet te stoppen, zó druk en vol is het op de stoepen overal. Dan maar in één keer door naar de Brandenburger Tor, een kleine twintig minuten fietsen. Toch is het ook daar erg druk. Vanwege corona wilde de organisatie geen bijzondere show van een paar minuten op de Brandenburger Tor projecteren, maar toch was er een videomapping aangekondigd. Het is dan ook erg vol op het plein, maar een show is er op de Tor niet te zien. Ongetwijfeld is het beeld stilgezet vanwege de drukte. Ik twijfel geen minuut en wil hier zo kort mogelijk blijven. Hop statief neerklappen, camera er op en foto’s maken maar.

De afbeelding toont hier het hoofdthema van het Festival of Lights van dit jaar, United. Dit uiteraard ter gelegenheid van de 30 jaar eenheid van Duitsland, die op 3 oktober 2020 wordt herdacht.

Bij het verlaten van de Pariser Platz, zie ik dat het steeds drukker wordt. Er wordt niet opgeroepen tot afstand houden en maar weinig mensen dragen maskers. Voor de Akademie der Künste is zelfs een halve technoparty gaande. Ik merk dat ik van de situatie ben geschokken en besluit om te vertrekken. Als ik naar een politieagent toe loop om te vragen waarom mensen niet worden opgeroepen afstand te houden, haalt hij z’n schouders op. Kennelijk kan hij in z’n eentje niets beginnen en houdt hij zich maar ver van de situatie. Verbluft en verdrietig stap ik weer op m’n fiets en besluit ik om maar richting huis te gaan.

Ik maak nog een stop bij de Berliner Dom, waar het eveneens erg druk is. Op mijn favoriete foto-plek kan ik niet staan, dus ik verschuil me achter een plantenbak waar ik in alle rust een foto kan maken.

Het Rote Rathaus bestaat dit jaar 150 jaar en is daarom ook voor het eerst uitgebreid verlicht tijdens het Festival of Lights. Het blijkt slechts één avond verlicht te zijn, en wel vanavond. Ik besluit dan ook om hier nog een snelle stop te maken. Gelukkig is het plein – op een handjevol lui die voor de fontein staan – grotendeels leeg.

Er zijn prachtige kleuren op het gebouw te zien, die gaan over de ‘vielfalt’ (veelzijdigheid) van Berlijn. Ook is de beer van Berlijn (ons mooie stadswapen) weer eens te zien, in het kader van de nieuwe stadsmarketing-strategie die onlangs is gepresenteerd.

En als we er dan toch nog zijn, dan richt ik ook even de camera naar links. De fernsehturm is dit jaar ook geen bijzonderheid, maar wel mooi en kleurrijk verlicht. Van mij mogen ze dat wel elke dag zo doen, want wat geeft dat toch een fijne sfeer aan zo’n avond!

Via het Nikolaiviertel ga ik richting huis. Ik vind de verlichtingen hier mooi en gezellig gedaan, maar écht genieten lukt me niet meer na wat ik bij de Brandenburger Tor heb gezien.

De laatste van deze ultra-korte editie van 2020 dan, is het Museum Knoblauchhaus in het Nikolaiviertel. Het pand werdin 1761 gebouwd en is nu voor het allereerst verlicht. Van mij mag ook dit gebouw volgend jaar weer meedoen, want de prachtige Biedermeier-collage komt helemaal tot haar recht zo. Prachtig!

Tja, je merkt het wellicht al aan de toon waarop ik het artikel schrijf; ik heb helaas geen leuke avond gehad. Ik ben eerlijk gezegd enorm verbaasd dat dit gigantisch grote festival – ook al is het in de buitenlucht – überhaupt door mocht gaan. De organisatie wilde meer verlichtingen in Berlijns wijken buiten Mitte brengen om de drukte in de binnenstad te vermijden, maar met slechts één of twee verlichtingen per wijk is dat doel naar mijn mening niet behaald. Mede daardoor was het in de binnenstad bizar druk en daar ben ik écht heel erg van geschrokken. Prachtige highlights waar ik elk jaar weer van geniet zoals de Potsdamer Platz en de Bebelplatz, heb ik daardoor bewust links moeten laten liggen, om niet middenin een mensen massa terecht te komen en risico te lopen. Dit haalde voor mij écht het plezier van het festival af.

Als iemand die werkt in het toerisme en dus (alleen al zakelijk) zwaar geraakt is door de corona-situatie, vind ik dit soort dingen ronduit pijnlijk. Niet alleen ikzelf, maar ook talloze andere gidsen, ondernemers en kleine bedrijven hebben al zóveel ingeleverd omwille van onze volksgezondheid. Privé heb ik ook behoorlijke offers moeten brengen. Als je ziet hoe mensen bij zo’n event compleet lak lijken te hebben aan de afstandsregels, en weigeren maskers te dragen waar dat gevraagd wordt, ga je je afvragen of de gebrachte offers allemaal voor niets waren. Persoonlijk voelt het voor mij alsof iedereen die schijt heeft aan corona, kotst op het harde werk van ons als zelfstandige tourismewerkers. De ronduit gebrekkige handhaving van de politie komt daar nog eens dubbel pijnlijk overheen, wat sowieso al een doorn in het oog van heel veel Berlijners was. Want ja, ook hier zijn we – nu twee weken na afloop van het festival – weer in dezelfde situatie beland als afgelopen voorjaar; de infectiecijfers nemen helaas weer sterk toe.

Ik hoop héél erg dat we volgend jaar weer een beetje kunnen genieten van het festival. In de buitenlucht, in vrijheid, zonder zorgen te hoeven maken om ziek te worden of anderen ziek te maken. Wellicht kan ik dan ook weer rondleidingen geven en met jullie de mooiste verlichtingen in de stad bekijken. Ik hoop het echt, voor ons allemaal.

Bedankt voor het lezen, ik hoop dat jullie – desondanks mijn wat negatieve ervaring – het toch leuk vonden om nog wat foto’s te zien!