Het is de oudste en mooiste dierentuin van Duitsland en bovendien de soortenrijkste dierentuin ter wereld. De Zoologischer Garten in Berlijn is wereldberoemd en trekt jaarlijks vele bezoekers. Er leven meer dan 20.000 dieren, op een oppervlakte van 35 hectare. Hieronder vele zoogdieren en vogels, maar er hoort ook een gigantisch aquarium bij de dierentuin, waar vissen, reptielen en amfibieën te bekijken zijn. De dierentuin ligt niet ver van de Kurfürstendamm en Bahnhof Zoo, dat haar naam aan de dierentuin te danken heeft. Het is één van de twee dierentuinen van Berlijn, in het oosten van Berlijn zit partnerdierentuin Tierpark. De voormalig-west Berlijnse dierentuin heeft een bijzondere geschiedenis en is het gehele jaar geopend.
Toen ik nog in Rotterdam woonde, was Diergaarde Blijdorp onze achtertuin en werden we vaak wakker van de brullende leeuwen of het geluid van de zeeleeuwen. Zo grappig! Toen waren we ook echt kind aan huis en liepen we vaak even binnen, gewoon om een rondje te doen. Nu we in Berlijn wonen, kunnen we zowaar kiezen uit twee dierentuinen, maar geen van beide zijn echt om de hoek. Ik kom dus niet meer zoveel in de dierentuin, maar een keer per jaar toch wel. De Zoologischer Garten is mijn favoriete dierentuin, vanwege de prachtige ligging, de geschiedenis en de prachtige beplanting, waardoor het meer een gigantisch park met dieren lijkt, dan een dierentuin met park-ambities.
Een bezoek aan de Berlijnse dierentuin is natuurlijk met name leuk als je met kinderen naar Berlijn komt. Het is een fijne afwisseling op de wat serieuzere bezienswaardigheden, waarvan er in Berlijn natuurlijk een groot aanbod heeft. Er is onwijs veel te zien en omdat ze zoveel verschillende diersoorten hebben, ben je zeker een hele dag kwijt aan je bezoek.
Geschiedenis van de Berlijnse dierentuin
Na een verzoekschrift aan koning Friedrich Wilhelm IV in 1841, werd in 1844 de eerste Berlijnse dierentuin geopend. Deze kwam op het terrein van de koning, midden in Tiergarten en werd daarmee de negende dierentuin van Europa, de eerste van Duitsland. Al rond 1870 werden de eerste exotische dierenverblijven gebouwd, die veel bezoekers trokken. Zo zijn het antilopenhuis, het olifantenhuis en het giraffenhuis in een ottomaanse bouwstijl, wat past bij de herkomst van de dieren. Ook de beroemde olifantenpoort aan de zuidkant van de dierentuin is in dezelfde tijd gebouwd en staat er vandaag de dag nog steeds.
De dierentuin wisselt door de jaren heen vaak van directeur en bijbehorend beleid wisselt dan ook regelmatig. Toch is de Berlijnse dierentuin in de jaren 30 een van de meest succesvolle dierentuinen van Europa, met een gigantisch dierenbestand en een succesvol fokprogramma. Tijdens de Tweede Wereldoorlog wordt de dierentuin vrijwel volledig verwoest. Van de bijna 3800 dieren overleven maar 91 dieren de bombardementen en beschietingen. De overgebleven dieren konden enkel overleven doordat de bewoners van Berlijn massaal hun best deden om de dieren in leven te houden en deelden zelfs hun op rantsoen gezette voedselwaren met de dieren. Bekende dieren die de oorlog overleefden, waren het nijlpaard Knautschke – die later samen met zijn damesnijlpaard Bulette een nieuwe nijlpaardenfamilie startte-, en giraffe Rieke, die tijdens de oorlog door een granaatscherf gewond raakte aan haar knie en als enig dier terugkwam van de evacuatie naar de dierentuin van Wenen.
Na de oorlog kwam Berlijn al vrij snel in de deling terecht en dit had ook voor de dierentuin behoorlijk grote gevolgen. De dierentuin kwam ineens in de Britse sector in west-Berlijn te liggen en was door de blokkade lang afgesloten van fatsoenlijke aanwas aan nieuwe dieren. Gelukkig kon de directrice vanwege haar goede netwerk met andere dierentuinen, toch fokprogramma’s opzetten met naburige steden uit de DDR, ondanks de moeilijke politieke verhoudingen van dit tijd. Zo werd in de jaren daarna de dierentuin weer opnieuw opgebouwd, de oude gebouwen voor zover het ging gerestaureerd en het dierenbestand weer aangevuld. Ook de historische leeuwenpoort aan de Westkant van het park werd weer opgebouwd en fungeert sinds de jaren 60 weer als hoofdingang van de dierentuin.
Na de Wende werd er vrij snel een samenwerking met de Oost-Berlijnse dierentuin in Friedrichsfelde opgestart, om elkaar zo te versterken en van elkaars hulp gebruik te kunnen maken. De beide dierentuinen zijn inmiddels partners en vallen onder één bedrijf.
Bekendheid en de link met Nederland
De laatste jaren is de Berlijnse dierentuin veel in het nieuws geweest. De enige grote panda van Duitsland, Bao Bao leefde er tot 2012. Maar de dierentuin kreeg echt internationale bekendheid bij een groot publiek, toen het ijsbeertje Knut door mensen werd opgevoed. De schattige beelden van het kleine witte hummeltje gingen de hele wereld over en ook commercieel ging het de dierentuin enorm voor de wind. Nadat Knut in 2011 plotseling stierf aan een hersenbeschadiging, was dit ook een behoorlijke klap voor de dierentuin. Na het overlijden van Knut’s hoogbejaarde moeder eerder in 2015, woont alleen nog de bejaarde berin Katusjka in de dierentuin.
Een ander zeer bekend dier uit de Berlijnse dierentuin is de gorilla Bokito. Hij werd in 1996 in Berlijn geboren en in 2005 verhuisde hij naar Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Hij werd internationaal bekend toen hij na uitlokking uit zijn verblijf ontsnapte. Hij is net als Knut door mensen grootgebracht, nadat zijn moeder hem had verstoten. Een andere connectie met Nederland is de de huidige gorilla zilverrug in de Zoologischer Garten. Hij heet Ivo en komt uit Artis in Amsterdam. Hij kwam naar Berlijn om voor nakomelingen te zorgen in de groep, maar bleek onlangs onvruchtbaar te zijn. Vlak na zijn aankomst in Berlijn probeerde hij te ontsnappen uit zijn verblijf, maar dit mislukte. Of Ivo in de dierentuin blijft is overigens nog maar de vraag, waarschijnlijk moet hij weer verhuizen.
Het aquarium
Ook het Aquarium raakte tijdens de oorlog zwaar beschadigd, zo zwaar zelfs, dat het gebouw na de oorlog weer volledig moest worden opgebouwd. Er waren echter zoveel materiaalproblemen, dat dit project pas in 1984 werd afgerond. Het is een prachtig gebouw, met vele mozaieken en glas-in-lood elementen. In het gebouw leven meer dan 13.000 dieren, in zo’n 1000 verschillende diersoorten. Er zijn verschillende aquaria gemaakt, waaronder een kwallen-aquarium, een koraalrif, een zuid-oost Aziatisch aquarium en een typisch mangrovebos, met bijbehorende fauna. Op de eerste verdieping zijn reptielen zoals krokodillen, komodovaranen en schildpadden ondergebracht.
Ik kan echt iedereen een wandeling door de prachtige dierentuin aanraden. Naast gorilla’s, ijsberen, giraffe’s en nijlpaarden zijn er nog zoveel meer dieren! Van leeuwen, tijgers, beren en wolven, tot zeearenden, orang-oetan’s, otters, zeeleeuwen, zebra’s, neushoorns, vleermuizen en nog veel en veel meer. Niet alle dieren zijn altijd even makkelijk te zien, omdat sommigen ook gewoon rustig liggen te slapen. Maar tot nu toe is elk bezoek de moeite waard geweest. Het park is het hele jaar door prachtig en tijdens mijn meest recente bezoek in de herfst, heb ik echt genoten van de prachtige kleuren van alle bomen, struiken en planten die in de dierentuin zijn aangelegd. Een aanrader, als je liever niet tijdens de grote drukte de dierentuin bezoekt.
Leuke feitjes over Zoo Berlin:
- Het logo van de dierentuin is van de beroemde gorilla Bobby, die tot 1935 in de dierentuin leefde. Hij was een imposante zilverrug en zijn beeltenis is nog steeds het symbool van de dierentuin.
- Ruim 1500 dieren die in de Berlijnse dierentuin leven, worden in het wild ernstig bedreigd. De dierentuin zet zich door middel van fokprogramma’s in om deze dieren te behouden, vele dieren (zoals nijlpaardkinderen van Knautschke) worden weer in het wild uitgezet.
- Sinds 2012 woont er geen reuzenpanda meer in de dierentuin, maar in 2015 werd er na een bezoek van Kanselier Merkel aan China bekend gemaakt, dat er een nieuw reuzenpanda duo naar de Berlijnse dierentuin komt. Naar verwachting zullen deze ergens in 2017 in Berlijn arriveren.
- De een-na oudste damesgorilla ter wereld heet Fatou en woont in Berlijn. Ze is inmiddels al 58 jaar!
Bezoekersinformatie
► De dierentuin is het gehele jaar door te bezoeken en ook buiten de lente en de zomer absoluut de moeite waard. Er zijn in het park genoeg mogelijkheden om te eten, al zijn de alternatieven daar niet echt gezond en bovendien erg prijzig. Neem gerust je eigen lunch en tussendoortjes mee, daar kijkt niemand van op!
► Wanneer je graag de dieren gevoerd wil zien worden, dan is het aan te raden op een zondag te gaan en zo vroeg mogelijk na openingstijd het park in te gaan. Je kunt dan je route zo plannen dat je de meeste dieren tijdens de voertijden kunt bekijken. Alle voertijden staan ook op de website van de dierentuin.
► Zit je in een rolstoel? Dan kun je nog steeds de dierentuin bezoeken, deze is barrierefrei. Ook de toiletten zijn hierop ingericht. Rolstoelen worden gratis verhuurd bij de ingangen van de dierentuin, vraag het personeel hiernaar als je er eentje nodig hebt.
Entree en openingstijden:
Tickets voor de dierentuin voor volwassenen kosten €15,50, voor €21,00 krijg je een ticket inclusief toegang tot het aquarium. Kinderen van 5 tot 15 jaar kosten €8,00, €10,50 inclusief aquarium. Ook zijn er familietickets; Een ouder met kinderen van 4 tot 15 jaar betalen €26,00 voor de zoo, €35,00 inclusief aquarium. Gaan er twee volwassenen met je gezin mee? Dan betaal je €41,00 voor de zoo, €51,00 inclusief aquarium. Bij meer dan 3 kinderen is het wel de bedoeling dat je kunt aantonen dat je kinderen van jou zijn.
De tickets kunnen direct online op de website van de dierentuin worden aangeschaft of gewoon bij de ticketverkoop aan de poorten van de dierentuin.
Openingstijden
Zomertijd: 15 maart tot 24 oktober – 09.00 – 18.30 uur
Wintertijd: 25 oktober tot 14 maart – 09.00 – 18.09 uur
Op 24 december sluit de dierentuin om 14.00 uur.
Zoo Berlin – Dierentuin Zoologischer Garten, Berlijn
Adres: Hardenbergplatz 8, Tiergarten
OV: S/U Bahnhof Zoologischer Garten
website: zoo-berlin.de
Nog geen genoeg gekregen van de foto’s? Ik ook niet, ik bleef ze maar maken! Hieronder nog een fotoimpressie vanuit de dierentuin.
Toen ik er vorig jaar was, viel me op hoeveel variatie er is in de dieren. Wel vind ik persoonlijk dat 9 van de tien verblijven veel te klein is voor het soort dier. Misschien door de beperkte ruimte die er is in Berlijn, maar in sommige gevallen vond ik het eigenlijk echt niet kunnen.
Hoi Stefan, daar moet ik je helaas gelijk in geven. En naar mijn mening is beperkte ruimte in een dierentuin, geen argument voor kleine hokken. Vroeger (tot de jaren ’70) zag men echter geen reden voor grote hokken en moderne dierenverblijven. Zeker in een oude dierentuin als Zoologischer Garten, zie je dit nog terug. Het is iets waar (helaas) sinds een paar jaren pas echt prioriteit aan gegeven wordt. Gelukkig hebben ze dat in de dierentuin ook door en is er onlangs een grootschalig plan gepresenteerd om de verblijven van een heleboel dieren te verbouwen en vergroten. Bij de katachtigen wordt het aantal dieren teruggedrongen en krijgen ze een groter en natuurlijker verblijf, de olifanten krijgen een heel nieuw verblijf. Natuurlijk kun je niet een ‘antieke’ dierentuin in een keer verbouwen, maar een heel eind kunnen ze wel komen. Overigens vond ik het nog veel schrijnender in het oost-Berlijnse Tierpark, waar ik na een bezoek nooit meer terug ben geweest. Daar werd ik echt verdrietig van de kleine en grauwe hokjes. Maar ook daar zijn afgelopen voorjaar verbouwingsplannen voor gepresenteerd, zodat het daar hopelijk ook snel veel beter wordt!