Alexanderplatz – het betonnen hart van Berlijn

Het beroemde Alexanderplatz is een van de belangrijkste pleinen in Berlijn, en ligt in de centrum-wijk Mitte. Het plein heeft een heleboel geschiedenis meegemaakt, van de late middeleeuwen, tot het keizerrijk en de DDR. Het plein werd beroemd door haar functie in de DDR-tijden en geldt ook vandaag de dag nog steeds als een belangrijk verkeersknooppunt. Op en rondom de Alexanderplatz zijn een aantal bijzondere gebouwen, zoals Haus des Lehrers en Haus des Reisens, en natuurlijk het Park Inn Hotel. In deze blog lees je alles over Alexanderplatz en wat er op dit bijzondere plein nou allemaal te zien en te doen is.

Alexanderplatz vroeger
Het plein, door de Berlijners liefkozend ‘Alex’ genoemd, is ontstaan uit een drukke markt voor de Georgentor, een grote poort in de Berlijnse stadsmuur. De markt en ontstane wijk eromheen, werd steeds belangrijker en kreeg de eigen naam ‘Köningsvorstadt”. In 1805 riep de Pruissische Koning Frederik Willem III uit dat hij het plein Alexanderplatz noemde, vernoemd naar de Russische Tsaar Alexander I, die op dat moment Berlijn bezocht. De Alexanderplatz bleef tot 1900 puur in gebruik als handels- en marktplein, voor sterk uiteenlopende producten. Ook een reden dat er al snel werd besloten om zoveel mogelijk paardenbuslijnen in te zetten tussen Alexanderplatz en Potsdamer platz. Pas na 1900 ontwikkelde het plein zich verder, tot een bloeiend centrum voor warenhuizen, kunst, theater en cultuur. Nadat ook verschillende U-bahn lijnen en trams over Alexanderplatz werden gebouwd, werd het echt hét knooppunt van Berlijns mondaine leven.

De Alexanderplatz was tot aan de Tweede Wereldoorlog dus een prachtig plein om te zien, met een grote rotonde van gras, met veel bloemen en bomen. Trams reden af en aan, auto’s passeerden het plein, en ondertussen werd hard gebouwd aan het uitbreiden van de U-bahn. Na de Tweede Wereldoorlog was het plein gigantisch beschadigd, en moest het door de communisten opnieuw worden opgebouwd. Dit zagen de DDR-architecten als een kans om de typische Sovjet-architectuur toe te passen. Het plein moest een metropool-gevoel krijgen, maar het kreeg een betonnen en desolate sfeer, die nooit meer helemaal weg is gegaan. Ondanks het feit dat het communistische regime in de DDR van Alexanderplatz een pronkstuk wilden maken, is ze dat dus niet gelukt. Door de militaire parades en centrale plek in Oost-Berlijn, werd de Alexanderplatz tóch een symbool in de DDR. Het plein kwam in het wereldnieuws, toen er op 4 November 1989 een gigantische volksdemonstratie tegen het DDR-regime plaatsvond. Dat was ongekend, want zoiets was nog nooit eerder gebeurd in de geschiedenis van de DDR. Amper vijf dagen later viel de muur.

Foto: wikipedia

Alexanderplatz – Vandaag de dag

Sinds de val van de muur zijn er veel plannen geweest voor de Alexanderplatz. Maar zoals in heel veel gevallen, ontbreekt ook voor dit beroemde plein het geld om het volledig te vernieuwen. Er zijn allerlei spannende plannen om meer wolkenkrabbers rondom Alexanderplatz te bouwen, maar vooralsnog is daar nog niet veel van terecht gekomen. Vandaag de dag is Alexanderplatz een bekend verkeersknooppunt voor het openbaar vervoer, waar het bekende station Alexanderplatz staat, de metrolijnen 2, 5 en 8 samenkomen en je over kunt stappen op de vele S-bahn treinen, regiotreinen, bussen en trams. Dagelijks stappen hier meer dan 300.000 reizigers op, uit of over. Daarnaast wordt het plein ook steeds meer uitgebreid met grote winkelketens zoals de Primark, C&A, Saturn en is er een groot warenhuis te vinden, het Galeria Kaufhof. Vlak naast Alexanderplatz ligt Alexa, een groot roze winkelcentrum waar je nog veel meer winkels en ketens kunt vinden. Vlak naast het station Alexanderplatz, ligt ook een gigantische bioscoop en een gloednieuw winkelcentrum, met onder andere een TK Maxx.

Geen terrasjes, wel is er veel te zien
In tegenstelling tot wat veel mensen denken, is Alexanderplatz dus niet echt het gezellige middenpunt van de stad wat je zou verwachten. Hier geen cafeetjes en terrasjes, daarvoor moet je naar de omringende wijken en buurten. Maar er is wel veel moois te zien en als je door de stad heen reist, zul je hier toch een aantal keren langs komen. De moeite waard om op of rond Alexaderplatz te bekijken, zijn:

• Fernsehturm – Deze grote televisietoren  van 368 meter hoog, werd gebouwd tussen 1965 en 1969, vlak naast het station Alexanderplatz. Deze herkenbare toren met de zilveren bol en rood-witte antennen bovenop, dient ook vandaag de dag nog als televisietoren maar is ook te bezoeken. In de zilveren bol zijn een uitkijkplatform en een restaurant gecreëerd, die bereikbaar zijn met twee liften die door de lange schacht van de toren zoeven.

• Brunnen der Völkerfreundschaft – Midden op Alexanderplatz staat een kleurrijke fontein, die in de zomermaanden een vrolijk waterspektakel laat zien. De fontein der volksvriendschap, zoals deze vrij vertaald heet, werd gebouwd in het kader van de grote herbouw van Alexanderplatz. De opening vond plaats op 7 oktober 1970, de 21e verjaardag van de DDR. De fontein is 23 meter in doorsnee en is gemaakt van koper, glas, keramiek en emaille. De kleurrijke versiersels van mozaiek, planten en dieren zijn prachtig om te zien en mede daardoor is de fontein een gewilde verzamelplaats op het plein, waar mensen graag met elkaar afspreken.

• Galeria Kaufhof – Voor de Wende heette dit warenhuis ‘Centrum Warenhaus‘, een onderdeel van de warenhuisketen ‘Handelsorganisation der DDR’. Het zag er destijds uit als een gigantisch vierkant gebouw, met een typische jaren ’60 façade. Na de Wende werd het gebouw omgebouwd en gekocht door Karstadt en ontstond de keten Galeria Kaufhof. Het is een prettig warenhuis waar je bijna alles kunt kopen. Er is een grote foodafdeling op begane grond, een grote sportafdeling, kinderspeelgoed natuurlijk en een restaurant bovenin, waar de mensen met een dikke portemonnee kunnen lunchen. Als je even snel naar het toilet moet (bovenste verdieping), zit je hier ook goed. Het uitzicht op de Fernsehturm wat je daar bij krijgt, is stiekem best de moeite waard!

• Park Inn Hotel – Deze wolkenkrabber van 125 meter hoog heeft 41 verdiepingen en doet al sinds de bouw in 1970 dienst als hotel. Destijds heette het Stadt Berlin Hotel en was het een onderdeel van de communistische Interhotel-keten. Na de Wende kwam het hotel uiteindelijk in handen van Radisson Hotels, en kreeg het vanaf 2003 de naam Park Inn. In 2005 werd de oude gevel van het hotel vervangen voor een volledig glazen pui, waardoor het hotel nu een sterk reflecterende glans heeft. Met mooi weer kun is een bijzondere reflectie van de Fernsehturm op het hotel zien. En ben je benieuwd naar het uitzicht? Voor 4 euro zoef je met de lift naar de top van het Park Inn, waar je een prachtig uitzicht over Berlijn hebt vanaf het Panorama platform, hiervoor kun je in de lobby aanmelden. Ben je op zoek naar een grotere adrenaline kick? Mensen met lef kunnen hier ook baseflyen! – parkinn-berlin.de

• Haus des Lehrers – Dit bijzondere gebouw is een prachtige erfenis uit de DDR. Het ‘Huis van Leraren’ bestond al begin 1900 en was toen al belangrijk voor de communistische gemeenschap in Berlijn. Tijdens de oorlog werd het verwoest. Na de oorlog werd het in de DDR weer opgebouwd, maar uiteraard in de moderne stijl. Er werd een 54 meter hoog staalskeletgebouw neergezet, met een grote façade van aluminium en glas. Bijzonder detail van het gebouw is de prachtige mozaïek van 127 meter lang, dat leraren, leerlingen en typische beelden uit de DDR maatschappij toont. De mozaïek van 800.000 steentjes loopt helemaal rondom het gebouw. Vroeger werden hier bijeenkomsten georganiseerd voor pedagogen en leraren en was er een grote bibliotheek en een restaurant. Tegenwoordig is het in gebruik als congrescentrum.

• Haus des Reisens – Het ‘Huis van Reizen’ werd gebouwd in 1971 en is net als het Haus des Lehrers een typisch voorbeeld van de Sovjetbouw zoals deze in de jaren ’60 in Berlijn plaatsvond. Met haar 67 meter hoog, is het ’t hoogste gebouw na het Park Inn hotel. Voor de Wende werd het gebouw gebruikt door de ‘Reisebüros sder Deutschen Demokratischen Republik’ en de kantoren van ‘Interflug’, de staatsluchtmaatschappij van de DDR . Op de begane grond was een informatiecentrum van de DDR voor buitenlandse toeristen, met bijbehorend kantoor van de Volkspolizei, waar je je als buitenlandse toerist moest melden. Tegenwoordig is het gebouw in gebruik als kantoorgebouw en wordt er gesteggeld over de precieze toekomst. Er wordt geprobeerd om er een monument van te maken maar dat is anno 2015 nog niet gelukt. Er gaan juist stemmen op om het te slopen en een grote wolkenkrabber er voor in de plaats te zetten. Boven in het Haus des Reisens kun je wel lekker dansen, sinds 2005 zit daar Club Weekend, waar je vanaf een prachtig dakterras een waanzinnig uitzicht over Berlijn hebt.

Markten op Alexanderplatz
Elk seizoen is er een grote seizoensmarkt op Alexanderplatz. Daarnaast worden hier regelmatig feesten en andere markten georganiseerd, die het geheel wat opvrolijken. Sta er dus niet van te kijken als je het plein ineens vol met kraampjes en gezellige tentjes aantreft waar je de heerlijkste dingen en leukste souvenirtjes kunt kopen. Wanneer deze markten zijn, wordt altijd relatief laat aangekondigd. Maar de volgende markten keren jaarlijks terug:

• Ostermarkt/Paasmarkt – eind maart tot en met midden april
  
• Oktoberfest op Alexanderplatz – eind september tot half oktober
• Kerstmarkt op Alexanderplatz – laatste weekend van november tot en met kerstmis