De Tag der Arbeit in Berlijn is jaarlijks weer voer voor commotie. Door de jaren heen is het uitgegroeid tot een volksfeest dat over de hele wereld gevierd wordt, maar ook is het nog steeds een arbeidersmanifestatie waarbij er uitgebreid gedemonstreerd en geprotesteerd wordt tegen de gevestigde orde, kapitalisme en facisme. Desalniettemin is het voor de niet-demonstranten onder ons, ook gewoon een leuke feestdag en dan zeker in Berlijn. Elke 1 Mei is het feest in Berlijn en dan specifiek in de wijk Kreuzberg, waar al voor de Wende wilde feestjes werden gevierd. Sinds 2003 is dit feest omgetoverd tot het ‘MyFest’, ook wel ‘Maifest’ genoemd. Een feest voor en door iedereen, georganiseerd door de bewoners en ondernemers van Kreuzberg. In deze blog vertel ik je meer over deze feestdag en neem ik je mee door de Oranienstrasse in Kreuzberg.
Hoewel het in Nederland nauwelijks meer gevierd wordt, is 1 mei in andere landen wel echt een grote feestdag. In Duitsland is het zelfs een ‘gesetzlicher Feiertag’, een officiele feestdag dus. De winkels en bedrijven zijn dan allemaal gesloten, en bijna iedereen is vrij. Veel mensen gebruiken deze ‘extra’ vrije dag voor een bezoek aan een van de vele feestjes en festivals in de stad. Het zwaartepunt van deze dag ligt in Berlijn Kreuzberg, en dat heeft zo een reden.
1 Mei – Tag der Arbeit
Na de eerst wereldoorlog werd door de Duitse communistische partij al gevraagd om 1 Mei een feestdag te maken, maar het duurde nog tot 1933 voor dat zover was. Onder – notabene! – de Nazi’s werd de Tag der Arbeit een ‘Feiertag der nationalen Arbeit’, alles behalve een communistisch instrument dus. Overigens ontmantelden de Nazi’s na deze 1 mei de arbeidersbewegingen in Duitsland, waardoor ze hun macht nog sterker konden vestigen.
Na de Tweede Wereldoorlog bevestigden de geallieerden (Amerikanen, Britten, Fransen en Russen) 1 mei als een officiele feestdag, maar mocht dit enkel nog beperkt gevierd worden. In de DDR en andere socialistische landen werd 1 mei juist neergezet als ‘Internationale strijd- en feestdag van de werkenden, voor vrede en socialisme‘. Er werden grote demonstraties en manifestaties gehouden, waarbij het DDR regime ook graag het wapenarsenaal over de Karl Marx Allee liet rijden in een defile. Deze dag was erg belangrijk in de socialistische ideologie van de DDR, de rode anjer werd zelfs het symbool van deze dag.
1 Mei 1987 – Rellen in Berlijn Kreuzberg worden wereldnieuws
Maar niet alleen in Oost-Duitsland en andere sattelietstaten van de Sovjet Unie werd deze dag aangegrepen voor het uiten van communistische en anarchistische ideologie. Vanaf de jaren ’80 werden er in het westen ook steeds meer 1 mei demonstraties gehouden. Ook in West-Berlijn was dat het geval en dan met name in SO36, het oostenlijke deel van Kreuzberg. Deze wijk ontwikkelde na de Duitse deling als het zwaartepunt van de kraker- en punkbeweging, en stond bekend om regelmatige opstootjes en rellen tussen krakers en de autoriteiten. Ook op 1 mei werden hier demonstraties gehouden, georganiseerd door partijen als de ‘Alternativen Liste’ en de ‘Sozialistischen Einheitspartij Westberlins’.
Op 1 Mei 1987 liep de demonstratie gigantisch uit de hand. Er waren in de dagen daarvoor al wat ongeregeldheden geweest tussen de politie en de inwoners van SO36, waardoor de stemming al zeer grimmig was. Het grote straatfeest verliep op 1 mei redelijk vredig, maar na een paar opstootjes zetten de politie wapenstokken en traangas in, waardoor de bezoekers van het straatfeest gigantische barricades begonnen op te werpen in de straten rondom de Oranienstrasse en Lausitser platz. Talloze auto’s en barricades werden in brand gestoken, winkels geplunderd, en er werd met stenen en molotovcocktails gegooid. De politie was gedwongen zich terug te trekken uit de wijk en kwam pas weer in actie in de nacht van 2 op 3 mei. De rellen kwamen wereldwijd in het nieuws, waardoor de anarchistische reputatie van Kreuzberg sindsdien wijdverspreid is.
Vandaag de dag is het echter heel erg gezellig en zijn de 1 Mei demonstraties vreedzaam. Sinds 2009 zijn er geen rellen en grote conflicten meer geweest. In de media worden ze zelfs – door gebrek aan rellen en opstootjes – saai genoemd. Is de Kreuzberger krakersbeweging dan toch volwassen geworden? Om ook te zorgen dat mensen rustig van het Maifest kunnen genieten en veiligheid te waarborgen, wordt de demonstratie ver buiten het feestgebied in de Oranienstrasse georganiseerd. Ook begint de demonstratie pas als het feest in de Oranienstrasse al op zijn eind loopt en de meeste mensen met kinderen alweer naar huis zijn gekeerd.
Tag der Arbei – May-Fest in de Oranienstrasse (vindt niet plaats in 2023!)
Edit: de organisatie van het Mayfest is teruggetreden en daarmee vindt het feest dit jaar helaas niet plaats. Er is geen vervanging geregeld.
Het Maifest en de 1 Mei demonstraties hebben dus eigenlijk helemaal niet zo heel erg veel met elkaar te maken, toch is het elk jaar weer wachten op de vergunning of het feest door kan gaan. Het feestterrein in Kreuzberg loopt van Moritzplatz door de gehele Oranienstrasse, tot boven aan de Engelbecken en Bethaniendamm. Dit is afgezet met hekken en wordt bewaakt door de politie en medewerkers van de Myfest organisatie.
Op dit terrein zijn allerlei niet-commerciele standjes met lekker eten dat door lokale bewoners is gemaakt. Van allerlei soorten Bratwurst en Nackensteak, tot Bulgursalades, verse Döner en Börekbroodjes. Ook kun je vele stands vinden waar je drinken kunt krijgen, van fris tot cockstails en hét officiele drankje, ‘Maibowl’, een mix van wijn met sekt en fruit. Er spelen talloze bandjes op straatpodia en op de Mariannenplatz is een grote markt met eetstandjes en informatiestands voor allerlei sociale organisaties.
Ook ik ga graag naar Kreuzberg voor het straatfeest. De eerste keer dat ik er heen ging was ik een beetje op m’n hoede, de verhalen over alle rellen en demonstraties zaten nog goed in m’n achterhoofd. Ik heb altijd geleerd om zulke sferen uit de weg te gaan, maar toch won m’n nieuwsgierigheid naar het straatfeest. Van een demonstratie-sfeer was helemaal niets te merken! Het is echt een heel erg leuk, gezellig en tof multicultureel feest.
De bevolking van Kreuzberg bestaat uit veel Berlijners, een grote Turkse gemeenschap en veel niet-Berlijners van over de hele wereld, die er samen een groot feest van maken. In de ene straat staat iedereen te dansen op Turkse muziek, een straat verderop speelt een punkband haar versterkers aan gort. Het maakt allemaal niet uit, 1 Mei is een heerlijk feest van saamhorigheid dat bij Berlijn hoort!
Als je een beetje vroeg naar het feest toe gaat gaat (vanaf 11 uur), is het ook nog niet zo heel erg druk en is er van alles te zien en te doen. De bandjes en dansgroepen spelen vanaf vrij vroeg op de dag, zo komt de sfeer er lekker in. Loop ook eens een rondje door de wat rustiger straten en ga zeker even bij de Mariannenplatz kijken, daar hangt zo’n fijne sfeer, dat mag je echt niet missen. En ben je echt een feestbeest? Dan zit je hier ook helemaal goed, want de 1 Mei feesten in Kreuzberg gaan vaak de hele nacht door, mede door de vele feestjes die in de barretjes en kroegen in SO36 georganiseerd worden. Dolle pret dus!
Scroll even verder naar onder voor een fotoimpressie van de Tag der Arbeit 2015!
Tag der Arbeit – 1 Mei feest in Berlijn Kreuzberg
!! Edit: de organisatie van het Mayfest is teruggetreden en daarmee vindt het feest dit jaar helaas niet plaats. Er is geen vervanging geregeld !!
Terrein: Van Moritzplatz, tot Kottbusser Tor, tot aan Görlitzer Bahnhof, tot aan de Bethanien Damm. Een kaartje kun je hier vinden.
Tijden: 11.00 uur tot diep in de nacht, de marktstandjes worden aan het eind van de dag (rond 18.00 uur) opgeruimd.
OV: U8 Moritzplatz, U8 Kottbusser Tor, U1 Görlitzer Bahnhof.
Entree: gratis
Tip: Neem genoeg cash geld mee, pinautomaten zijn vaak al snel leeg! Pinnen bij kraampjes en verkopers is vrijwel uitgesloten.
Veiligheid: Glaswerk, flessen en wapens/messen zijn verboden. Je tassen mogen door beveiligers/politie gecontroleerd worden. Ben je met kinderen? Bedenk je dan van te voren goed of het wel een geschikt feest voor de allerkleinste kinderen. Als je kleintje nog in een buggy of kinderwagen zit, kan het lastiger zijn om door de mensenmassa heen te komen.
Let op: Bij grote drukte sluit de politie het terrein, en ook de bijbehorende metrohaltes af. Het kan dan zijn dat je het terrein niet meer op mag, of verder moet lopen naar een OV-halte.
Foto-impressie van het Maifest op Tag der Arbeit 2015
Voor mij is een feest als 1 mei een perfecte dag om er met m’n camera op uit te gaan. Er valt zoveel te zien en het is zo leuk om de sfeer van het feest vast te leggen! Hieronder een aantal foto’s die ik op 1 Mei 2015 heb gemaakt.
Op de Mariannenplatz heerst een supergezellige sfeer, die bijna aan een muziekfestival doet denken. Overal treden bandjes en kunstenaars op en je kunt er heerlijk in het zonnetje zitten.
Alle winkels in de Oranienstrasse zijn potdicht, ramen met hout beschermd. Maar voor op straat is het druk en gezellig en kun je bij de vele standjes lekkere gerechten en drankjes kopen.
