Het grote WattedoeninBerlijn jaaroverzicht 2015

Het zit er bijna op, 2015! Wat was het een bijzonder jaar! Veel heftige dagen, maar ook veel mooie hoogtepunten, ook voor mij persoonlijk! Inmiddels bestaat Wattedoeninberlijn.nl ook alweer één jaar, en is mijn blog behoorlijk gegroeid! Tijd voor een terugblik dus! In dit grote WattedoeninBerlijn jaaroverzicht van 2015, passeren de mooiste en meest gelezen blogs nog eens de revue. Ook heb ik wat bijzondere hoogtepunten, persoonlijke dingen en een paar leuke leestips voor je klaar staan. Dus ga er goed voor zitten, en schenk jezelf alvast wat bubbels in, want het is een héle lange blog geworden. Veel leesplezier!

De Bucketlist:
De lezers die WTDIB lezen sinds het allereerste begin, weten vast nog wel dat ik vorig jaar begon met een bucketlist. Een lijstje met daarop 25 leuke of toffe dingen,  die ik allemaal in 2015 wilde zien, doen en beleven in Berlijn. Ik zeg maar van te voren: het is niet gelukt om ze alle vijfentwintig te voltooien. Maar, ik heb wel heel erg veel lol gehad in de dingen die wel zijn gelukt en bovendien talloze andere dingen gedaan! Zo bezocht ik het prachtige Tränenpalast, een klein gratis museum over de grensovergang bij treinstation Friedrichstrasse. Dat maakte erg veel indruk, wat een prachtige collectie hebben ze daar! Ook ging ik op een regenachtige middag naar het Pergamonmuseum, fotografeerde ik de zonsondergang op Tempelhofer Feld, en bracht ik een heerlijke zomerdag door aan de prachtige Liepnitzsee, net ten noorden van Berlijn. Als je op een hete zomerdag in Berlijn bent en je wil eens een mooi meer bezoeken, dan kan ik dat van harte aanraden!

Ik schreef ook dat ik graag minimaal twee urban exploring locaties wilde bezoeken, en dat is gelukt. Het werden er zelfs drie! Ik bezocht in koud januari de Alte Fleischfabrik, tijdens een fototour. En niet veel later ook de Güterbahnhof in Pankow, waar helaas niet zoveel meer van over was. En vrij recent stond ik ineens in het prachtige maar sterk vervallen Ballhaus in Grunau. Een paar mooie urbex-tripjes dus, maar nog lang niet genoeg als je het mij vraagt! Iets minder urbex maar wel degelijk zeer urban, was mijn tour langs de coolste graffiti en street art werken in Berlijn Kreuzberg. Met een handige app stippelde ik een wandeling uit en zag zo allerlei mooie murals en andere kunst die ik nog niet kende. Heel erg gaaf en een van de leukste wandelingen van afgelopen jaar!

Bijzonder in het afgelopen jaar, waren de bezoeken aan de herinneringsplekken aan het verleden van Berlijn. Omdat Berlijn qua geschiedenis zo’n enorm belangrijke stad is, zijn er heel erg veel monumenten en andere documentatiecentra te bezoeken. Naar mijn mening doen de Duitsers heel erg veel moeite om op een goede manier met hun eigen – vaak verschrikkelijke – geschiedenis om te gaan en hier heb ik het afgelopen jaar heel erg veel over geleerd! Grote indruk maakte mijn bezoek aan het voormalige concentratiekamp Sachsenhausen in Oranienburg, net buiten Berlijn. Wat een gruwelijke, heftige plek. Een bezoek is absoluut een aanrader! Ook maakte ik met behulp van een handige app, een indrukwekkende wandeling langs een paar van de ruim 6000 Stolpersteine in Berlijn. Zo leer je ineens een heleboel over de geschiedenis van de grote Joodse gemeenschap, die tot het begin van de Tweede Wereldoorlog in Berlijn leefde. Een erg interessante en bovendien hele mooie manier om de voormalig Joodse wijk, het prachtige Scheunenviertel in Mitte te leren kennen. Als je interesse in de Berlijns-Joodse geschiedenis hebt, is een bezoek aan de Joodse begraafplaats aan de Schönhauser Allee ook een must. Deze prachtige (gesloten) begraafplaats is zo antiek en zo bijzonder, een soort verborgen pareltje in Prenzlauer Berg.

Berlijn staat tjokvol met monumenten, sommigen wat bescheiden, maar ook een paar hele mooie monumenten en documentatiecentra. Zo schreef ik het afgelopen jaar over de prachtige Gedenkstätte Berliner Mauer aan de Bernauer Strasse, en het mega-indrukwekkende Topografie des Terrors. De laatste is een documentatiecentrum over de gruwelen van de Gestapo en de SS tijdens de Nazi-era, gelegen op het voormalige terrein van de hoofdkwartieren van die organisaties. Ondanks het feit dat ik nu al een tijdje in Berlijn rondloop, blijf ik zulke dingen erg huiveringwekkend vinden. Ik was er op hetzelfde moment als een schoolklas en luisterde wat mee met de leraar die een verhaal vertelde over de Gestapo. Kippenvel!
Niet ver van de Topografie des Terrors is trouwens de Panorama Asisi, naast Checkpoint Charlie. Als je dit prachtige kunstwerk van de Berlijnse muur nog niet hebt bezocht, zou ik dat écht zo snel mogelijk doen. Het is misschien wel mijn favoriete kunstwerk over de Berlijnse muur, omdat het niet alleen mooi is om te zien, maar omdat er een totale beleving gecreëerd wordt, alsof de muur er nog is. Kippenvel! Ik ben er in het afgelopen jaar twee keer geweest en elke keer weer blijft het zo indrukwekkend! Geheimtipp: ga op maandagmiddag na 16.00 uur, dan betaal je wat jij het waard vindt!

Een andere hele bijzondere en indrukwekkende plek die al tijden op mijn verlanglijstje stond, was de Stasigevangenis in Hohenschönhausen. Het verhaal van onze gids en de talloze verhoorkamers, die ik tot dan toe alleen uit films en tv-series kende, maakte erg veel indruk. Een even zo indrukwekkende en interessante tour maakte ik door het Kino International, de bioscoop uit DDR-tijden aan de Karl Marx Allee. Op mijn bucketlist stond echter dat ik er naar de film wilde gaan en in November lukte dat: ik ging er naar de nieuwste Bond-film Spectre. Dat was een geweldig leuke ervaring, een avondje film (let wel op Original Version (OV) als je boekt!) in het Kino International is absoluut een must!

2015 was het jaar van lekker eten!
Natuurlijk heb ik in 2015 ook heerlijk gegeten en gedronken in Berlijn! De meeste tips rondom mijn favoriete restaurantjes of nieuwe tentjes die ik uitprobeer, kun je natuurlijk vinden via mijn maandelijkse fotoblogs ‘Berlijn in Plaatjes‘. Maar zo af en toe kom ik ergens dat zo leuk, lekker of bijzonder is, dat het een aparte blog verdient. Zo was ik blown away door de overheerlijke hartige taartjes van Hello Good Pie in Kreuzberg, at ik voor het eerst Ramen noodles bij Cocolo Ramen en deed ik een heuse cheesecake test. Ik ging lekker vegan ontbijten bij Pêle Mêle in Neukölln, een hele leuke en nieuwe ervaring en bovendien super lekker! In mijn zoektocht naar de beste currywurst in Berlijn bezocht ik ook twee nieuwe imbissen. Het bekende currywurst-instituut Konnöpke’s Imbiss aan de Schönhauser Allee en een klein maar wereldberoemd (in Berlijn) tentje aan de Osloer Strasse in Wedding: Curry & Chilli. De beste currywurst heb ik nog niet gevonden, maar twee nieuwe favoriete tentjes daarentegen wel!
En had je aan bovenstaande tips nog niet genoeg? Dan heb je vast iets aan alle handige restauranttips die ik voor je heb staan.

Van de zomer was het ook een aantal keren flink heet in de stad. Ik kon geen beter excuus bedenken om heel erg veel lekkere ijsjes te eten, en tijdens de ontdekkingstocht naar het lekkerste ijs van Berlijn, kwam ik tientallen geweldige ijssalons tegen. Ik zette de tien beste ijssalons op een rij, de beste daarvan is (denk ik) Hokey Pokey geworden. Of misschien toch Paletas…? Ehm…
Niet alleen zocht ik het afgelopen jaar naar de lekkerste cheesecake, currywurst en ijssalons, maar ook goede koffie is voor mij belangrijk. Berlijn is een luxe stad waar het op koffie aankomt, want er zijn hier tientallen héle goede koffietentjes. Komt dat even goed uit, want een fijne kop koffie is in het afgelopen jaar een vast onderdeel van mijn zaterdag-routine geworden. Zo fijn om rustig de dag te beginnen bij weer een leuk en nieuw tentje in een toffe buurt! Twee koffietentjes haalden het tot een aparte blog en zijn ook écht favorieten: Kaschk is een leuke koffietent by day, en een craft beer bar by night. Distrikt Coffee daarentegen doet niet aan craft beer, maar vooral aan heerlijke koffie, gemaakt in gigantische koppen met double espressoshots. Mmmm! Heerlijk om mee wakker te worden op zaterdagochtend!

Op Berlijn-ontdekkingstocht!
Een van de coolste dingen aan Berlijn, is de enorme omvang van de stad. Acht keer groter dan Parijs, en zo’n 45 kilometer (van oost naar west) bij 43 kilometer (van noord naar zuid). Een gigantisch oppervlak, dus genoeg te ontdekken! Zo kan ik er dus gerust eens op uit gaan om een totaal nieuwe wijk te bezoeken, waar ik nog niet geweest ben. Zo ging ik er afgelopen lente op uit naar Schöneberg, om de onwijs gezellige Akazienkiez te ontdekken. Het bleek een superleuke wijk te zijn, daar kom ik graag nog eens terug! Een andere wijk die ik het afgelopen jaar écht leerde kennen, is mijn eigen wijk, Pankow. Ietwat ondergewaardeerd omdat Pankow net buiten de ring ligt, maar absoluut een hele interessante wijk! Ik schreef een blog over de bijzondere Majakowskiring, de beroemde straat waar Honecker & co. woonden voordat het ze te heet onder de voeten werd. Ook is er een verlaten Irakese ambassade te zien, kun je er oneindig fijn boswandelen en zelfs een heus Schloss te bezoeken. Blijft bijzonder wat voor mooie geheimen sommige Berlijnse wijken herbergen, rustig wachtend tot je ze ontdekt!

Ook een leuke ontdekking was het rondje met de Berlijnse Ringbahn. Als er één manier is om de stad te leren kennen, is het wel zo! Wij deden ons rondje op een hele zonnige maar koude dag, en dan is het perfect om lekker warm in de S-bahn te zitten. Een rondje (zonder uit te stappen) duurt precies een uur, het kost naast je standaard OV-kaart niets extra, en je ziet een heleboel verschillende kanten van de stad. Ook zie je aan de S-bahn heel goed hoe de stad heeft geleden onder de bombardementen en beschietingen tijdens de Tweede Wereldoorlog, en hoe later de muur het S-bahn netwerk in twee stukken hakte. Super interessant!

Ook een leuke manier om Berlijn wat meer te ontdekken of beter te leren kennen, is door middel van tours. Ik was zelf nooit zo van de guided tours. Ik dacht altijd dat die saai, langdradig en oninteressant waren. Wat ben ik daar in het afgelopen jaar van teruggekomen zeg, want dat is dus écht niet zo! Ik heb echt de leukste tours door Berlijn gedaan. Onder andere een geweldige rondleiding door het bijzondere luchthavengebouw van Tempelhof, maar ook een hele kunstige rondleiding langs een paar toffe kunstgaleries in Berlijn Mitte. Ook ging ik mee met een rondvaartboot over de Spree en zelfs daarvan merkte ik dat het verwachte bejaardengehalte ver te zoeken was. Hoe onwijs leuk! Het komende jaar wil ik graag wat meer tours doen, omdat het echt een leuke manier is om Berlijn te ontdekken en nieuwe verhalen te horen die je zelf nog niet kende.

To the market, to the market!
Een andere manier om een stad (en dan met name haar inwoners) goed te leren kennen, is – vind ik – via de markten in de stad. De Berlijners houden enorm van handelen, van tweedehands spulletjes en het vissen naar koopjes. Laat ik daar als Hollandse nou ook een goede neus voor hebben! Ik wandelde op een mooie lentemiddag over de prachtige Maybachufer in Kreuzkölln, waar wekelijks een vrolijke en gezellige Turkse markt staat. Ook ontdekte ik de superleuke en uitgebreide weekmarkt op de Winterfeldtplatz (waar ik eindelijk goede boerenkool kon kopen)! Tja, je bent Nederlandse of niet, toch? Nog meer toffe koopjes kwam ik ook tegen bij het gigantische Dong Xuan Center, een enorm hallencomplex met allerlei Vietnamese supermarkten en kleine winkeltjes. Ideaal voor als je heimwee hebt naar goede sambal, kroepoek, of eens zelf een bak nasi goreng wil maken. Ik ben nog nooit in Azië geweest (hallo, over bucketlist gesproken zeg!) maar dat kwam aardig overeen met wat ik me bij een drukke markt in Hanoi voorstelde!

Natuurlijk struinde ik ook een aantal leuke vlooienmarkten in Berlijn af, waaronder de schattige en authentieke markt op de Boxhagener Platz en de grote (toeristen)vlooienmarkt in Mauerpark. Maar ook waren er een paar minder leuke momenten, want na een geweldige start, moest ook de coole foodmarket Berlin Village Market in de Neue Heimat ook ineens weer z’n deuren sluiten. Enorm balen voor iedereen, want het was een supergroot succes en onwijs leuk om te bezoeken! Hopelijk komen ze ooit weer terug in een nieuwe vorm.

Maar, niet getreurd: er zijn nog een heleboel andere leuke foodmarkets over in Berlijn en er komen er steeds meer! Waar de zondag eerst vooral in het teken stond van een traditioneel ontbijt buiten de deur en daarna een vlooienmarkt, is dat toch wel echt veranderd! Grote katalisator in die verandering is het food-event Street food Thursday, in Markthalle Neun. Dat event is dé inspirator geworden voor de vele andere foodmarkets die er sindsdien zijn gekomen. Superleuk, de stad fleurt er echt van op!

Persoonlijke Berlijnverhalen.
Afgelopen juli was het alweer twee jaar geleden dat ik samen met mijn vriend naar Berlijn verhuisde. Ongelooflijk, wat vliegt de tijd! Nog altijd kan ik soms niet geloven dat ik in deze mooie en fijne stad woon en moet ik mezelf af en toe echt even knijpen, als ik de Fernsehturm weer zie glinsteren in de verte! 2015 was voor ons echt het jaar dat we eindelijk onze draai hadden gevonden, en op alle fronten bekomen waren van de supersnelle en heftige verhuizing die we in 2013 hadden meegemaakt.

Ik vond afgelopen jaar eindelijk een leuke baan, en doordat ik met deze blog begon, kon ik ook eindelijk m’n ei weer kwijt in het schrijven en fotograferen. Zo onwijs fijn! Ik realiseer me dat ik in het afgelopen jaar echt onwijs gelukkig ben geworden in Berlijn, iets waar ik in Nederland absoluut niet meer was. Deze stad geeft me zoveel ruimte en vrijheid, daar geniet ik nog elke dag van! Geïnspireerd door dat gevoel, schreef ik daarom ook over de zeven Berlijnse dingen die me zo gelukkig maken. Als ik dat nu weer terug lees, krijg ik er direct weer een blij gevoel van! Een van die leuke dingen in Berlijn is trouwens de Eberswalder Strasse, die gekke kruising in Prenzlauer Berg. Ik schreef een ode aan dit bijzondere stukje Berlijn. Berlijn is echt een van mijn grote liefdes en daar wil ik nog heel vaak over schrijven!

Berlijn-hoogtepunt van 2015: In één jaar tijd heb ik zo onwijs veel gezien en gedaan in Berlijn, het is lastig om een specifiek hoogtepunt te kiezen. Ik vond zoveel dingen leuk! Maar een van de gaafste dingen blijft voor mij het Festival of Lights. Ik kijk daar vaak al weken van te voren naar uit en ga meerdere avonden met camera en statief op stap. Ik heb in het afgelopen jaar heel erg veel geleerd over (nacht)fotografie en ben steeds blijer met de foto’s die ik maak. Toen ik in de miezer een foto van een felverlichte Siegessäule stond te maken, (en die lúkte ook nog!) was ik echt heel erg blij! Ik heb het afgelopen jaar iets nieuws geleerd en geniet daar enorm van! Onlangs kreeg ik nog een prachtige nieuwe camera-strap voor m’n verjaardag, wat fotograferen alleen maar makkelijker (en dus leuker!) heeft gemaakt. Ik hoop dat ik in het komende jaar m’n skills nog veel verder kan ontwikkelen en ook op mijn blog betere fotografie kan laten zien. Stay tuned voor nog meer meer, in het nieuwe jaar!

Grootste Berlijn-faal van 2015 – Ik ben dus nog stééds niet in de Berghain geweest. En ik heb het ook nog steeds niet geprobeerd. Ook ben ik niet naar een Open Air geweest en heb ik nauwelijks een kroeg of club van binnen gezien. Saai he? Iets ergers kan ik overigens niet bedenken, dus het valt allemaal reuze mee!
Leukste restaurant van Berlijn in 2015: Umami, in Prenzlauer Berg. En voor de iets meer gevulde portemonnee: Glass Berlin (bestaat niet meer, Prism wel!)!
Angstigste Berlijn-moment van 2015: Toen ik met mijn vriend naar Marzahn ging fietsen en we van het fietspad ineens op een 80 km rondweg moesten fietsen, zónder fietspad. Ben jij wel eens met de fiets van een soort snelweg-afrit afgesjeesd? Nee? Nou ik nu wel en ik doe het nóóit weer! Ik heb echt alles bij elkaar gegild!
Lekkerste Berlijn-drankje van 2015: Fritz-limo Appel-kers, smaakt naar die roze kauwgombal-lollies van vroeger! (weet je nog?)
Beste Berlijn-plaat van 2015: Het hele nieuwe album ‘7’ van Paul Kalkbrenner, wat een geweldige plaat!
De ergste touri-trap van 2015: De segway-tours door Berlijn. Vanuit mijn kantoor zie ik vaak zo’n rijtje toeristen op van die dingen door de straat zoeven. Mensen, doe het níet, die dingen gaan niet samen met tramrails!
Beste cliche-Berlijn-moment van 2015: Gelukzalig blij worden van een eerste lange fietsrit samen met mijn lief naar Kreuzberg op zijn verjaardag, om een ijsje te eten bij California Pops.
Meest gelezen blog van 2015: Niet het leukste onderwerp, wel erg indrukwekkend: de blog over het concentratiekamp Sachsenhausen is het meest gelezen in het afgelopen jaar!
Best gelezen pagina van 2015: Mijn pagina over winkelen in Berlijn!

Dankjewel!
Het jaar 2015 was voor mij een geweldig succesvol jaar. Ik schreef in totaal 77 blogs, nog los van de nieuwe informatiepagina’s die online zijn gekomen. Meer dan 45.000 unieke bezoekers bezochten afgelopen jaar mijn blog, een ongelooflijk aantal! Samen hebben jullie ruim 250 reacties op mijn blog achtergelaten, waarvan soms een paar vragen, maar vooral heel erg veel complimentjes. 825 volgers op twitter, bijna 700 likes en heel veel lieve en leuke berichtjes op Facebook, en bovendien een boel leuke en lieve berichtjes! Het waren er een hele hoop, en ik heb ze allemaal met veel plezier gelezen en beantwoord. En daarom wil ik dit jaaroverzicht eindigen met een hele grote en welgemeend dankjewel aan jullie allemaal!

Bedankt dat je het leuk vindt om mijn blogs te lezen, dankjewel dat je de moeite neemt om een reactie achter te laten, mij een tweet te sturen of een ander naar mijn blog te verwijzen. Dank dat jullie mij soms tot in mijn tenen laten blozen, door alle lieve complimentjes. Maar ook zo fijn dat jullie me even laten nadenken over wat ik nog meer kan doen of schrijven, om zoveel mogelijk toffe en nieuwe informatie over Berlijn voor jullie te maken. Al die reacties, favorites, likes, berichtjes en mailtjes betekenen onwijs veel voor me, en houden me gaande op de dagen dat ik het super druk heb, of het bloggen eventjes wat minder gaat. Blijf dat vooral doen, het maakt me elke dag weer blij! Onwijs bedankt daarvoor!

Maar, last but most definitely not least: gaat er een heel, heel groot dankjewel uit naar mijn vriend, Kees. Hij heeft er het afgelopen jaar persoonlijk voor gezorgd dat alle technische zaken achter mijn blog zo goed mogelijk zijn verlopen. Hij heeft de lay-out precies zo vormgegeven als ik het wilde hebben, en nog oneindig veel meer details aangepast. Mijn steun en toeverlaat in het dagelijks leven blijkt ook een geweldige support voor mijn blog te zijn, en daar ben ik heel erg dankbaar voor.
Lief, dankjewel, dankjewel, dankjewel voor alles wat je het afgelopen jaar voor Wattedoeninberlijn.nl hebt gedaan en mogelijk gemaakt. Zonder jou had ik niet zoveel kunnen bloggen, laat staan zoveel foto’s kunnen uploaden (haha!) of zoveel tijd bespaard die ik anders aan technische zaken kwijt was geweest. Dankjewel! <3

Bedankt voor het lezen van dit superlange jaaroverzicht van 2015. (Bijna 4000 woorden, oeps!) Het jaar is echt omgevlogen, soms vraag ik me af waar de tijd blijft… Ik hoop dat je van WattedoeninBerlijn hebt genoten in het afgelopen jaar en dat je in het nieuwe jaar met veel plezier weer terug komt om meer te lezen! Maak er een geweldige jaarwisseling van met veel bubbels, oliebollen en andere lekkere dingen, wees voorzichtig met vuurwerk, en maak van 2016 een gezond, gelukkig en vooral goed jaar! Tot volgend jaar!